Όταν με ρωτούν πώς θα είναι το μέλλον της ανθρωπότητας μετά την πανδημία, μου έρχεται στο μυαλό το παλιό καλαμπούρι του θρύλου του αμερικανικού μπέιζμπολ Γιόγκι Μπέρα: «Είναι δύσκολο να κάνεις προβλέψεις, ιδιαίτερα για το μέλλον». Στην περίπτωση αυτή είναι ακόμη πιο δύσκολο, γιατί δεν έχουμε ξαναζήσει μια τέτοια κρίση που παραλύει όλο τον πλανήτη.
του Anthony Giddens
Αν μπορούσα να χρησιμοποιήσω έναν νεολογισμό, θα μιλούσα για ψηφο-δημία, την πρώτη ψηφιακή πανδημία της ιστορίας. Κυκλοφορούν προφητείες όλων των ειδών, άλλοι προβλέπουν έναν καλύτερο και πιο γενναιόδωρο κόσμο, άλλοι έναν χειρότερο και πιο συγκρουσιακό. Κανείς δεν ξέρει όμως ακριβώς τι μας επιφυλάσσει το μέλλον, καθώς το κακό είναι ότι ο ιός κυκλοφορεί σε έναν κόσμο με υψηλή κοινωνική κινητικότητα και το καλό είναι ότι διαθέτουμε ένα μέσο σαν το Διαδίκτυο για να επικοινωνούμε παρόλο που είμαστε κλεισμένοι στα σπίτια μας.
Η πρώτη απειλή που αντιμετωπίζουμε είναι υγειονομική: αν υπάρξει δεύτερο κύμα, ή θα κατορθώσουμε να το αντιμετωπίσουμε με ένα εμβόλιο ή θα πρέπει να συμβιώσουμε για πολύ καρό μαζί του. Η δεύτερη είναι πολιτική: οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου. Θα γίνουν; Κι αυτό από τον ιό εξαρτάται. Και αν το αποτέλεσμα δεν είναι καθαρό, οι ΗΠΑ μπορεί να βυθιστούν στο χάος.
Όσο για την Ευρώπη, συμφωνώ με τον Μακρόν: για την ΕΕ, αυτή είναι η ώρα της αλήθειας. Η πανδημία μπορεί να αναζωογονήσει την Ένωση ή να την καταστρέψει. Αν πέσει η Ιταλία, θα πέσει η Ευρώπη. Η απάντηση πρέπει να είναι λοιπόν ενιαία.
Ο Τζο Μπάιντεν έχει προσεγγίσει τις θέσεις του Μπέρνι Σάντερς, σύμφωνα με τις οποίες πρέπει να αυξηθούν οι δημόσιες δαπάνες για να μειωθούν οι ανισότητες. Αν εκλεγεί πρόεδρος, πιστεύω ότι θα το κάνει και ότι η πολιτική του θα επηρεάσει αναλόγως και άλλες χώρες. Ο ρόλος της ελεύθερης επιχείρησης όμως θα παραμείνει κεντρικός. Δεν υπάρχουν συνθήκες για επιστροφή στον οικονομικό συγκεντρωτισμό ή σε κάποιον παλαιού τύπου σοσιαλισμό. Η εργατική τάξη, βάση της σοσιαλδημοκρατικής ιδέας, είναι καταδικασμένη να εξαφανιστεί. Και αυτό φαινόταν ήδη πριν από 25 χρόνια, όταν μίλησα για τον Τρίτο Δρόμο. Έκτοτε, το φαινόμενο έχει γιγαντωθεί, καθώς επιταχύνθηκε από την τεχνολογική πρόοδο και την ψηφιακή επανάσταση.
Προσωπικά, πάντως, εξακολουθώ να αισθάνομαι σοσιαλδημοκράτης. Και πιστεύω ότι πρέπει να γεννηθεί μια νέα μορφή προοδευτισμού για τον 21ο αιώνα, που θα συνδέει τον περιβαλλοντισμό της πράσινης επανάστασης με την απαίτηση για καταπολέμηση των ανισοτήτων.
Όσο για το αν είμαι αισιόδοξος ή απαισιόδοξος, δεν μπορώ να απαντήσω. Προτιμώ να λέω ότι ζούμε σε έναν κόσμο μεγάλων ευκαιριών και μεγάλων κινδύνων. Τα επόμενα 20-30 χρόνια μπορεί να αποδειχθούν η πιο κρίσιμη περίοδος στην ιστορία της ανθρωπότητας. Μπορεί να αναπτύξουμε μορφές τεχνητής ευφυίας που θα λύσουν τα περισσότερα προβλήματα. Η μπορεί να θέσουμε σε κίνηση την καταστροφή του ανθρωπίνου είδους. Μια πανδημία όπως η Covid 19 μπορεί να εκδηλωθεί και πάλι με πιο φονικό τρόπο. Η κλιματική αλλαγή εξακολουθεί να αποτελεί την υπ’αριθμόν ένα απειλή. Η διάδοση των πυρηνικών όπλων παραμένει κίνδυνος για την παγκόσμια ασφάλεια. Ο υπερπληθυσμός είναι μια άλλη άγνωστη παράμετρος: σε λίγα χρόνια θα είμαστε 10 δισεκατομμύρια.
Και μετά τον αγγλικό αιώνα, τον 19ο, και τον αμερικανικό αιώνα, τον 20ό, μπήκαμε στον ασιατικό αιώνα, στο κέντρο του οποίου βρίσκεται μια αυταρχική χώρα όπως η Κίνα, που απειλεί τις ΗΠΑ με έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο. Οι κίνδυνοι είναι τεράστιοι. Αλλά και οι ευκαιρίες.
(*) Ο Αντονι Γκίντενς είναι Άγγλος κοινωνιολόγος, θεωρητικός του «Τρίτου Δρόμου» και μέλος της Βουλής των Λόρδων
Πηγές: ΑΜΠΕ, La Repubblica
