Τρεις επιστήμονες θα μοιραστούν το φετινό Νόμπελ Φυσικής για την παραγωγή αστραπιαίων παλμών φωτός που επέτρεψαν τη μελέτη των ηλεκτρονίων, ανακοίνωσε την Τετάρτη η επιτροπή των βραβείων στη Σουηδική Ακαδημία Επιστημών.
Το βραβείο, το οποίο συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο περίπου ενός εκατ. δολαρίων, απονέμεται από κοινού στον γαλλο-αμερικανός Πιέρ Αγκοστίν του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Οχάιο, τον Ούγγρο Φέρενκ Κράουζ του Ινστιτούτου Κβαντικής Οπτικής «Μαξ Πλανκ» στη Γερμανία και τη γαλλίδα Αν Λ’Ουλιέ του Πανεπιστημίου της Λουντ στη Σουηδία.
Οι τρεις βραβεύονται «για πειραματικές μεθόδους που δημιουργούν παλμούς φωτός αττοδευτερολέπτων για τη μελέτη της δυναμικής ηλεκτρονίων στην ύλη» ανέφερε η επιτροπή.
Ένα αττοδευτερόλεπτο ισούται με 10-18 δευτερόλεπτα, ένα ασύλληπτα μικρό χρονικό διάστημα.
Το έργο των τριών φετινών νικητών επέτρεψε τη μελέτη μικροσκοπικών φαινομένων που εξελίσσονται τόσο γρήγορα ώστε ήταν μέχρι τότε αδύνατο να καταγραφούν.
«Μπορούμε πλέον να ανοίξουμε την πόρτα του κόσμου των ηλεκτρονίων» δήλωσε η ‘Εβα Όλσον, πρόεδρος της επιτροπής του Νόμπελ Φυσικής. «Η φυσική των αττοδευτερολέπτων μάς δίνει την ευκαιρία να κατανοήσουμε μηχανισμούς που κυβερνώνται από τα ηλεκτρόνια. Επόμενο βήμα θα είναι η αξιοποίησή τους».
Υποψήφιες εφαρμογές είναι για παράδειγμα η μελέτη και ο έλεγχος της ροής ηλεκτρονίων στους ημιαγωγούς και η ανίχνευση συγκεκριμένων μορίων σε ιατρικές εξετάσεις.
BREAKING NEWS
The Royal Swedish Academy of Sciences has decided to award the 2023 #NobelPrize in Physics to Pierre Agostini, Ferenc Krausz and Anne L’Huillier “for experimental methods that generate attosecond pulses of light for the study of electron dynamics in matter.” pic.twitter.com/6sPjl1FFzv— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 3, 2023
Η Αν Λ’Ουλιέ (1958, Παρίσι) έθεσε τις βάσεις το 1987, όταν ανακάλυψε ότι ο βομβαρδισμός ενός ευγενούς αερίου με υπέρυθρο λέιζερ προκαλεί την εκπομπή φωτός σε νέες συχνότητες. Η ακτινοβολία αυτή οφείλεται στην επιπλέον ενέργεια που προσφέρει το φως λέιζερ στα άτομα του αερίου.
Ο γαλλο-αμερικανός Πιέρ Αγκοστίνι κατάφερε το 2001 να παραγάγει τους πρώτους παλμούς φωτός με διάρκεια 250 αττοδευτερολέπτων.
Περίπου την ίδια εποχή, ο Φέρενκ Κράουζ (1962, Μορ, Ουγγαρία) χρησιμοποίησε μια διαφορετική πειραματική διάταξη για να απομονώσει έναν παλμό λέιζερ διάρκειας 650 αττοδευτερολέπτων.
Η ανακοίνωση των νικητών του Νόμπελ Φυσικής έρχονται μετά το Νόμπελ Ιατρικής τη Δευτέρα, το οποίο τιμά τους πρωτοπόρους των εμβολίων mRNA.
