Ποια είναι η λύση στο πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων;

Υποθέτω ότι δεν είμαι ο μόνος που δεν έγινε καθόλου σοφότερος από τα όσα ανακοινώθηκαν, επίσημα, από τους συμμετέχοντες στην “περίφημη” συνάντηση ΥΠΕΚΑ – αποκεντρωμένης διοίκησης και εκπροσώπων των κατοίκων της Λαυρεωτικής.

Υποθέτω ότι δεν είμαι ο μόνος που δεν έγινε καθόλου σοφότερος από τα όσα ανακοινώθηκαν, επίσημα, από τους συμμετέχοντες στην “περίφημη” συνάντηση ΥΠΕΚΑ – αποκεντρωμένης διοίκησης και εκπροσώπων των κατοίκων της Λαυρεωτικής. Η ολοκλήρωση (;) της διαβούλευσης μετατέθηκε για άλλη μια βδομάδα και κανείς δεν αναλαμβάνει την ευθύνη να δημοσιοποιήσει την εναλλακτική πρόταση που συζητείται. Κι αν για το ΥΠΕΚΑ και την κυβέρνηση αυτό μπορεί να εξηγηθεί (δεν είναι δική τους πρόταση) προκαλεί τεράστια απορία το γιατί οι εκπρόσωποι της Λαυρεωτικής τηρούν τέτοια μυστικοπάθεια. Τι έχουν να κρύψουν; Δεν θεωρούν τους πολίτες της περιοχής άξιους να γνωρίζουν για ποιο πράγμα, τελικά, έδωσαν τον πολύμηνο αγώνα, που έδωσαν; Οι πολίτες της Φυλής, του Γραμματικού και της υπόλοιπης Αττικής δεν θα ήταν χρήσιμο να γίνουν κοινωνοί μιας διαγραφόμενης εξέλιξης, που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αφορά όλους τους πολίτες της Αττικής; Αν είναι τόσο καλή η κυοφορούμενη ιδέα, δεν θα ήταν πολύ πιο χρήσιμο να κοινοποιηθεί, να αποτελέσει έμπνευση και για τις άλλες περιοχές και να ζητηθεί η δυναμική και κινηματική της υποστήριξη; Όπως έγινε τόσους μήνες με τον αγώνα ενάντια στην αστυνομική βία και την καταστολή; Ποιον εξυπηρετεί μια διαβούλευση πίσω από κλειστές πόρτες; Δεν νομίζω ότι υπάρχει ούτε ένας λογικός άνθρωπος σε αυτόν τον τόπο, που να αυταπατάται πιστεύοντας ότι το μέτωπο των πολιτών, στην οποιαδήποτε διαβούλευση, δυναμώνει, όταν οι ίδιοι παραμένουν ανενημέρωτοι και στο περιθώριο των εξελίξεων.

Αναγκαστικά, ο όποιος σχολιασμός στηρίζεται στο εξαιρετικά φειδωλό δελτίο τύπου του δήμου Λαυρεωτικής (http://attikanea.blogspot.com/2011/04/blog-post_4141.html#more), στο λίγο πιο φλύαρο δελτίο τύπου του ΥΠΕΚΑ

(http://www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid=362&sni[524]=960&language=el-GR) και στις, ελεγχόμενης εγκυρότητας διαρροές στα μέσα ενημέρωσης και στα διάφορα blogs. Με την όποια επιφύλαξη, επαναλαμβάνω, που επιβάλλει αυτή η κατάσταση, τι μπορούμε να συμπεράνουμε:

• πράγματι, στην πρόταση των εκπροσώπων της Λαυρεωτικής συμπεριλαμβάνεται μονάδα θερμικής επεξεργασίας – αεριοποίησης – ενεργειακής αξιοποίησης.
• το ΥΠΕΚΑ και η κυβέρνηση δεν εγκαταλείπουν τη λογική της κεντρικής διαχείρισης, αφού μιλούν για διαχείριση ποσοτήτων πολλαπλάσιων αυτών που αντιστοιχούν στις περιοχές της Λαυρεωτικής και του Σαρωνικού. Οπότε, η ιδέα της αποκεντρωμένης διαχείρισης “πάει περίπατο”.
• καταρρίπτεται το μοναδικό “ατού” αυτής της πρότασης, η υποτιθέμενη, δηλαδή, εξάλειψη της ανάγκης για διαχείριση υπολειμμάτων και εξεύρεσης ΧΥΤ. Το θέμα τίθεται με απόλυτη σαφήνεια από την πλευρά του ΥΠΕΚΑ.
• όχι μόνο τίθεται θέμα κατασκευής ΧΥΤ, αλλά, από την πλευρά του ΥΠΕΚΑ, δεν έχει καθόλου εγκαταλειφθεί η χωροθέτησή του στο Οβριόκαστρο, ενδεχομένως με κάποιες επουσιώδεις αλλαγές στο μέγεθος και τη χωρητικότητα.
• μπαίνει με έμφαση το θέμα του κόστους, γεγονός που επιβεβαιώνει την εκτίμηση για το υψηλό κόστος τέτοιων σύνθετων μονάδων και για την αναμενόμενη σημαντική μετακύλισή του στα δημοτικά τέλη.
• για τον ίδιο λόγο αφήνει ορθάνοιχτο το δρόμο για την εκχώρηση της διαχείρισης σε ιδιωτικά συμφέροντα. Για ενδεχόμενη συμμετοχή του δήμου μιλά το ΥΠΕΚΑ. Το ίδιο “χρυσωμένο χάπι”, δηλαδή, που σερβίρει ο “δήθεν” αγανακτισμένος δήμαρχος Φυλής.
• σημειώνεται, τέλος, η αθόρυβη μετατόπιση του δήμου Λαυρεωτικής, από την απόρριψη του περιφερ
  ειακού σχεδιασμού, στη θέση “για επιλογή μεθόδου διαχείρισης των στερεών αποβλήτων των Δήμων Λαυρεωτικής και Σαρωνικού, φιλικής προς το περιβάλλον, σύμφωνης με την ισχύουσα νομοθεσία και σε έκταση του ΒΙΟ.ΠΑ. Κερατέας”. Τι να σημαίνει, άραγε, αυτή η δήλωση νομιμοφροσύνης; Άλλα ακούγαμε, μέχρι πρότινος.

Θα το λέμε, συνεχώς, και με όσο γίνεται μεγαλύτερη σαφήνεια. Η ενεργειακή αξιοποίηση (σε όλες της τις εκδοχές), σαν κεντρικής επιλογής στη διαχείριση των απορριμμάτων αντιστρατεύεται αυτό που όλος ο κόσμος αντιλαμβάνεται σαν πρώτη προτεραιότητα: τη μείωση του όγκου των σκουπιδιών, τη διαλογή και την ανακύκλωση, συμπεριλαμβανομένης της κομποστοποίησης, που, ιδιαίτερα, για τα Μεσόγεια και τη Λαυρεωτική, έχει τεράστια σημασία. Η ενεργειακή αξιοποίηση απαιτεί, σε σταθερή βάση, πολλά σκουπίδια, κατά προτίμηση, αδιάλεχτα. Και έχει μηδαμινό ενεργειακό αποτέλεσμα. Για όσους σερβίρουν ενεργειακά παραμύθια, αξίζει να πούμε πως μια μονάδα θερμικής επεξεργασίας, της τάξης των 30.000 τόνων/χρόνο, θα συνδυαστεί, πιθανότατα, με μια μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ενεργειακά αντίστοιχης με το 1/500, το πολύ, των γειτονικών μονάδων της ΔΕΗ στο Λαύριο. Την οποία, στο τέλος, θα την επιδοτήσουμε κι από πάνω, σαν ΑΠΕ. Ταυτόχρονα, είναι αντιπεριβαλλοντική και ακριβή, χωρίς κανένα κοινωνικό ανταποδοτικό όφελος. Και, ταυτόχρονα, ναρκοθετεί την αποκεντρωμένη διαχείριση και τον κοινωνικό έλεγχο στη διαχείριση των σκουπιδιών.

Για όλους αυτούς τους λόγους η επιλογή, που φαίνεται ότι έχει γίνει από το δήμο Λαυρεωτικής και όσους συντάσσονται μαζί του, πάσχει σοβαρά. Και με αυτό τον τρόπο, έχει εγκλωβιστεί σε μια διαδικασία που το “πάνω χέρι” το έχει η κυβέρνηση και το υπουργείο, με τους κατοίκους της περιοχής σε ρόλο θεατή. Η επιλογή μιας συμβιβαστικής λύσης, κακής μάλιστα, που θα μπορούσε, ενδεχομένως, να χωρέσει στον υφιστάμενο περιφερειακό σχεδιασμό είναι αδιέξοδη. Και δεν βοηθά, για δύο λόγους: αφενός, γιατί λύνει τα χέρια της κυβέρνησης στην απρόσκοπτη εκτέλεση των υπόλοιπων εγκαταστάσεων του σχεδιασμού της και, αφετέρου, γιατί βάζει τεράστια εμπόδια στον αγώνα που δίνουν και έχουν να δώσουν χιλιάδες κάτοικοι άλλων περιοχών, ιδιαίτερα της δυτικής Αθήνας και του Θριασίου, απέναντι στο τεράστιο φορτίο που σηκώνουν δεκάδες χρόνια και καλούνται και στο μέλλον να συνεχίσουν να το κάνουν.

Επιλογή υπάρχει και έχει διατυπωθεί δημόσια και με τον πιο σαφή τρόπο. Είναι η συμπαράταξη όλων σε ένα παναττικό μέτωπο διεκδίκησης ριζικής ανατροπής και επανασχεδιασμού από μηδενική βάση του περιφερειακού σχεδιασμού, στη βάση μιας εναλλακτικής πρότασης, που περιλαμβάνει:

1. Σοβαρές πολιτικές πρόληψης, μείωσης των αστικών απορριμμάτων και επαναχρησιμοποίησης υλικών.
2. Ένα ευρύ και ισχυρό δίκτυο διαλογής στην πηγή, ανακύκλωσης και κομποστοποίησης, σε οικιακό, εργασιακό και στενό τοπικό επίπεδο. Τμήμα αυτού του δικτύου μπορούν να είναι το σύστημα των 4 κάδων, των πολλών άλλων σημείων εναλλακτικής διαχείρισης – ανακύκλωσης και οι μηχανικοί κομποστοποιητές.
3. Ένα σύστημα αποκεντρωμένων εγκαταστάσεων ολοκληρωμένης διαχείρισης, σε επίπεδο μεγάλων δήμων ή ομάδων δήμων. Αναφερόμαστε σε μεσαίου μεγέθους εγκαταστάσεις, χαμηλής όχλησης, απλού μηχανολογικού εξοπλισμού, εύκολα διαχειρίσιμες από τους δήμους, οικονομικά επωφελείς, με τοπικές θέσεις εργασίας, προσβάσιμες στον πολίτη. Αυτές οι εγκαταστάσεις μπορούν να τα κάνουν όλα: συγκέντρωση ανακυκλώσιμων – ανάκτηση – διάθεση, επεξεργασία σύμμεικτων απορριμμάτων, παραγωγή κομπόστ άριστης ποιότητας, αξιοποίηση μέρους των αδρανών, επισκευή – διάθεση επαναχρησιμοποιήσιμων υλικών και ανταλλακτικών. Δεν περιλαμβάνουν καύση, ούτε παραγωγή δευτερογενών καυσίμων. Κάνουν αχρείαστα τα δίκτυα σταθμών μεταφόρτωσης και των διάσπαρτων μονάδων ανακύκλωσης και κομποστοποίησης. Απορρίπτουν, μόνο, ένα μικρό μέρος αδρανών υπολειμμάτων, που μπορούν να οδηγούνται προς ταφή σε έναν κεντρικό χώρο υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ), που θα δέχεται πολύ μικρότερες ποσότητες, σε σχέση με σήμερα, κάνοντας χωρίς αντικείμενο την όποια συζήτηση για νέους ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ.

Η “Πρωτοβουλία συνεννόησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων”, καθώς και ένα υπό διαμόρφωση παναττικό μέτωπο συλλογικοτήτων και ενεργών πολιτών θα συνεχίσουν να δίνουν τη μάχη τους με βάση αυτές τις βασικές αρχές. Θα είναι εξαιρετικά ωφέλιμο για όλους, οι πολίτες, πρωτίστως, της Κερατέας και της ευρύτερης Λαυρεωτικής, αλλά και ο δήμος Λαυρεωτικής, να μην επιλέξουν θέση αποστασιοποίησης από αυτό το κοινό μέτωπο. Χρόνος υπάρχει. Θέληση υπάρχει;

Τάσος Κεφαλάς

συμμετέχει στην “πρωτοβουλία συνεννόησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων”

prosynat@gmail.com