Αρκετοί άνθρωποι αισθάνονται ότι το να πιούν καφέ πρωί πρωί, με το που ανοίξει το μάτι τους, μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά τους να νιώθουν ξύπνιοι και μάλιστα να οδηγήσει σε κατάρρευση της αντοχής τους το απόγευμα.
Σε άρθρο της η Άλις Κάλαχαν, των New York Times εξετάζει το αν κάτι τέτοιο θα μπορούσε να είναι αλήθεια για τον καφέ. Είναι μια ιδέα που έχει διαδοθεί από influencers: Αποφύγετε την κατανάλωση καφεΐνης για 90 έως 120 λεπτά μετά το ξύπνημα, λένε, και θα ξυπνήσετε πιο φυσικά, θα αποτρέψετε την τρομακτική απογευματινή ύφεση ενέργειας και θα έχετε καλύτερο ύπνο. Οι υποστηρικτές εξηγούν την ιδέα σαν να υποστηρίζεται από καλά στοιχεία, με μερικούς ανθρώπους που έχουν δοκιμάσει τη μέθοδο να λένε ότι «γύρισε το παιχνίδι» όσο αφορά τα επίπεδα ενέργειας τους.
Ωστόσο, οι επιστήμονες που μελετούν τη σχέση μεταξύ καφεΐνης και ύπνου λένε ότι ενώ μπορεί να υπάρχουν κάποια οφέλη από την αναβολή του πρωινού καφέ, δεν υπάρχουν πολλές έρευνες που να τo υποστηρίζουν. Σε ορισμένες περιπτώσεις, προειδοποιούν οι ειδικοί, οι κίνδυνοι της καθυστέρησης της πρωινής καφεΐνης μπορεί να υπερβαίνουν τα υποτιθέμενα οφέλη – ή ακόμη και να είναι επικίνδυνοι.
Πώς λειτουργεί η καφεΐνη και πόσο διαρκεί
Κατά τη διάρκεια της ημέρας, το σώμα σας παράγει μια χημική ουσία που ονομάζεται αδενοσίνη, η οποία συνδέεται με τους υποδοχείς του εγκεφάλου σας και σας κάνει να νιώθετε υπνηλία. Η καφεΐνη σε εμπνέει μπλοκάροντας αυτούς τους υποδοχείς, είπε η Marilyn Cornelis, ερευνήτρια καφεΐνης στο Northwestern University Feinberg School of Medicine.
Αλλά κάποιος δεν αισθάνεται τα διεγερτικά αποτελέσματα της καφεΐνης αμέσως μετά την πρώτη γουλιά καφέ, είπε ο Michael Grandner, διευθυντής του ερευνητικού προγράμματος ύπνου και υγείας στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα. Χρειάζονται περίπου 20 – 30 λεπτά για να απορριφθεί η καφεΐνη από το κυκλοφορικό, να φτάσει στον εγκέφαλό σας και να σας κάνει να νιώσετε εγρήγορση, είπε. Το πόσο καιρό η καφεΐνη σας κρατά σε εγρήγορση «διαφέρει σημαντικά», με βάση εν μέρει τα γενετικά σας χαρακτηριστικά, είπε ο δρ Cornelis.
Μερικοί άνθρωποι μπορεί να πιούν πρωινό καφέ και «να διανύσουν μεγάλο μέρος της ημέρας», είπε. Άλλοι απορρίπτουν την καφεΐνη από το σώμα τους πιο γρήγορα και μπορεί να θέλουν ένα ακόμα φλιτζάνι μέσα σε λίγες ώρες, πρόσθεσε. «Ο καθένας ανταποκρίνεται στην καφεΐνη διαφορετικά», είπε ο δρ. Cornelis, επομένως δεν υπάρχει μια ενιαία λύση για τον καθορισμό του χρόνου της καφεΐνης σας.
Τα στοιχεία υπέρ – και κατά – της καθυστέρησης της καφεΐνης
Επειδή τα επίπεδα αδενοσίνης στον εγκέφαλό σας μειώνονται ενώ κοιμάστε, είναι στο χαμηλότερο επίπεδο αμέσως μετά το ξύπνημα, είπε ο δρ Grandner. Έτσι, με λίγη αδενοσίνη να υπάρχει για να μπλοκάρει την καφεΐνη, ένα φλιτζάνι καφέ θα σας δώσει λιγότερη ώθηση – ή «λιγότερο χτύπημα για το χρήμα σας», όπως είπε ο δρ. Grandner – από ό,τι όταν τα επίπεδα αδενοσίνης είναι υψηλά. Αυτό μπορεί να είναι ένας λόγος για την καθυστέρηση της καφεΐνης σας το πρωί, είπε ο δρ Grandner. Συχνά περιμένει 30 – 60 λεπτά μετά το ξύπνημα για να πιει το πρώτο του φλιτζάνι καφέ, αλλά δεν υπάρχουν μελέτες για το ποιος είναι ο βέλτιστος χρόνος, είναι περισσότερο προσωπική προτίμηση, είπε.
Ένας άλλος πιθανός λόγος για να καθυστερήσετε την πρωινή σας καφεΐνη είναι εάν θέλετε να καταναλώνετε καφεΐνη μόνο μία φορά την ημέρα, είπε ο δρ. Cornelis. Το να την καταναλώσετε αργότερα μέσα στην ημέρα θα μπορούσε να βοηθήσει στην επέκταση των επιπτώσεών της ως και νωρίς το απόγευμα, ενδεχομένως να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε πτώση της εγρήγορσης εκείνη την ώρα. Τούτου λεχθέντος, δεν είναι κακό να πίνεις καφέ πρωί πρωί, είπε ο δρ. Grandner.
Αν και ορισμένοι διαδικτυακοί υποστηρικτές εκφράζουν την άποψη ότι κάτι τέτοιο θα διαταράξει την κανονική διαδικασία αφύπνισης του σώματός σας παρεμποδίζοντας τη φυσική αύξηση της κορτιζόλης, υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία για αυτό. Οι λίγες μικρές μελέτες που εξέτασαν την επίδραση της καφεΐνης στην κορτιζόλη έχουν βρει ότι σε όσους καταναλώνουν καφεΐνη τακτικά, έχει μικρή επίδραση στα πρωινά επίπεδα κορτιζόλης, δήλωσε η Allison Brager, νευροβιολόγος του αμερικανικού στρατού.
Η πραγματικότητα είναι ότι πολλοί άνθρωποι δεν κοιμούνται αρκετά, οπότε αν πρέπει να είστε σε εγρήγορση το πρώτο πράγμα το πρωί, η καφεΐνη μπορεί να είναι σωτήρια, είπε η δρ Brager. Έρευνες έχουν δείξει ότι η καφεΐνη μπορεί να ενισχύσει την πνευματική ευκρίνεια και τη σωματική απόδοση. Για στρατιώτες που οδηγούν βαρέα φορτηγά, πυροσβέστες που εργάζονται σε βάρδιες τη νύχτα ή χειρούργους που κάνουν επεμβάσεις νωρίς το πρωί, η καθυστέρηση πρόσληψης καφεΐνης «μπορεί να είναι καταστροφική κίνηση», είπε η δρ Brager.
Αν ασκείσαι νωρίς το πρωί, πρόσθεσε, είναι λογικό να καταναλώνεις καφεΐνη το συντομότερο δυνατό γιατί μπορεί να βελτιώσει την προπόνησή σου. Είναι επίσης καλό να πιείτε ένα άλλο φλιτζάνι καφέ (ή άλλη πηγή καφεΐνης) εάν και όταν τα επίπεδα ενέργειάς σας μειωθούν γύρω στο μεσημέρι, είπε ο δρ. Grandner. Απλώς αποφύγετε να το κάνετε εντός έξι ωρών – ή οκτώ έως 12 ωρών, εάν έχετε πρόβλημα να κοιμηθείτε – πριν τον ύπνο, πρόσθεσε.
Εάν αισθάνεστε ότι χρειάζεστε καφεΐνη όλη την ημέρα για να λειτουργήσετε, σκεφτείτε να επισκεφτείτε έναν ειδικό ύπνου, είπε ο δρ. Grandner. Μπορεί να έχετε μια θεραπεύσιμη διαταραχή όπως αϋπνία ή υπνική άπνοια. Και να έχετε κατά νου, πρόσθεσε ο δρ. Grandner, ότι ο καφές και το τσάι δεν παρέχουν απλώς καφεΐνη: Είναι επίσης εξαιρετικές πηγές αντιοξειδωτικών και ευεργετικών φυτικών ενώσεων, που μπορεί να εξηγούν ορισμένα από τα πλεονεκτήματα για την υγεία τους. Ο καφές βοηθά επίσης πολλούς ανθρώπους με το έντερο.
Όπως γράφει το άρθρο των New York Times «και για τους περισσότερους από εμάς, μια τελετουργία πρωινού καφέ προσφέρει μια απλή πηγή ευχαρίστησης. Τι καλύτερο από αυτό;».
