Η Φινλανδία και η Σουηδία κατέθεσαν σήμερα επισήμως αίτημα για την προσχώρησή τους στο ΝΑΤΟ, ξεκινώντας τη διαδικασία για την ένταξή τους στη Συμμαχία, η οποία εκτιμάται ότι θα διαρκέσει λίγες εβδομάδες.
«Πρόκειται για μια ιστορική στιγμή σε μια κρίσιμη περίοδο για την ασφάλειά μας», δήλωσε ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ ο οποίος δέχθηκε τα αιτήματα που του παρουσίασαν οι πρεσβευτές της Φινλανδίας και της Σουηδίας. «Καλωσορίζω θερμά τα αιτήματα της Φινλανδίας και της Σουηδίας να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ. Είστε οι πιο στενοί εταίροι μας και η ιδιότητα του μέλους θα αυξήσει την κοινή ασφάλεια», τόνισε, προσθέτοντας πως «κάθε έθνος έχει το δικαίωμα να επιλέξει το δρόμο του».
Επισήμανε παράλληλα ότι οι σύμμαχοι θα αξιολογήσουν τα επόμενα βήματα της διαδικασίας για την ένταξη των δύο σκανδιναβικών χωρών και ότι τα συμφέροντα για την ασφάλεια όλων των συμμάχων θα ληφθούν υπόψη. «Είμαστε αποφασισμένοι να εργαστούμε σε όλα τα ζητήματα και να καταλήξουμε σε γρήγορα συμπεράσματα», κατέληξε ο Γενς Στόλτενμπεργκ.
Ήδη έχουν ξεκινήσει διαβουλεύσεις μεταξύ των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ προκειμένου να αρθούν οι αντιρρήσεις της Τουρκίας.
Το φινλανδικό κοινοβούλιο υπερψήφισε χθες την ένταξη στο ΝΑΤΟ με πλειοψηφία άνω του 95%, επιτρέποντας την κατάθεση της επίσημης υποψηφιότητας της σκανδιναβικής χώρας στην έδρα της συμμαχίας. Στο τέλος της διήμερης συνεδρίασης της Βουλής, το σχέδιο προσχώρησης εγκρίθηκε με 188 ψήφους υπέρ, οκτώ κατά και καμία αποχή, σύμφωνα με το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας. Με αυτή την ιστορική απόφαση- που έχει χαρακτηριστεί η τρίτη καθοριστική στιγμή στη φινλανδική ιστορία- η Φινλανδία εγκαταλείπει την μακροχρόνια δέσμευσή της για ουδέτερο στρατιωτικό καθεστώς.
Στη Σουηδία, η υπουργός Εξωτερικών Αν Λίντε υπέγραψε χθες το αίτημα ένταξης της χώρας της στη Βορειοατλαντική Συμμαχία. Μία ημέρα νωρίτερα η πρωθυπουργός της χώρας Μαγκνταλένα Άντερσον ανακοίνωσε επισήμως την απόφαση υποβολής αιτήματος για την ένταξή της στο ΝΑΤΟ, κίνηση που θα επαναχαράξει τον γεωπολιτικό χάρτη της βόρειας Ευρώπης.
Από την πλευρά του ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε ότι η ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ πιθανότατα «δεν θα είχε μεγάλη διαφορά», καθώς οι δύο χώρες συμμετέχουν εδώ και καιρό στις στρατιωτικές ασκήσεις της συμμαχίας.
«Η Φινλανδία και η Σουηδία, καθώς και άλλες ουδέτερες χώρες, συμμετέχουν στις στρατιωτικές ασκήσεις του ΝΑΤΟ εδώ και πολλά χρόνια», δήλωσε ο Λαβρόφ, σύμφωνα με το Reuters.
«Το ΝΑΤΟ λαμβάνει υπόψη το έδαφός του όταν σχεδιάζει στρατιωτικές προόδους προς την Ανατολή. Άρα υπό αυτή την έννοια μάλλον δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά. Ας δούμε πώς θα χρησιμοποιηθεί το έδαφός τους στην πράξη στη βορειοατλαντική συμμαχία», συνέχισε.
Τα σχόλια του Λαβρόφ έρχονται μετά τη ένδειξη, με βάση τις δηλώσεις του Βλαντίμιρ Πούτιν τη Δευτέρα, ότι η Ρωσία θα ανεχθεί την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, αλλά θα απαντήσει εάν η συμμαχία εγκαταστήσει στρατιωτικές βάσεις ή εξοπλισμό σε οποιαδήποτε χώρα.
Η τουρκική εμπλοκή στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ
H Τουρκία έχει εκφράσεις τις αντιρρήσεις για την ένταξη των δύο χωρών στο ΝΑΤΟ, με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να τις κατηγορεί ότι προσφέρουν προστασία σε «τρομοκράτες». Μάλιστα απέτρεψε τους υπουργούς Εξωτερικών των δύο χωρών να επισκεφθούν την Τουρκία τις επόμενες ημέρες, προσπαθώντας να βρουν «κοινό έδαφος».
Πολλοί βλέπουν πίσω από την απειλή βέτο της Τουρκίας μια προσπάθεια να παζαρέψει. «Ανεβάζει το τίμημα» της ένταξης Φινλανδίας και Σουηδίας, όπως είπε χαρακτηριστικά ο υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου, Ζαν Άσελμπορν.
Τι θα μπορούσε όμως να κερδίσει;
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι επιδιώκει να αποσπάσει παραχωρήσεις από τη Σουηδία και τις ΗΠΑ που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως πολιτικός θρίαμβος στο εσωτερικό, δεδομένου ότι η χώρα αντιμετωπίζει ένα «οικονομικό χάλι» και η πλειοψηφία των Τούρκων έχει χάσει την πίστη της στην ικανότητα του Ερντογάν να διορθώσει την οικονομία.
– Δεδομένου ότι η Άγκυρα βλέπει τη Σουηδία ως το κύριο πρόβλημα, αναμένεται να την πιέσει να εκδώσει φερόμενα μέλη του PKK που χαρακτηρίζεται ως τρομοκρατική οργάνωση από την Τουρκία και τη Σουηδία καθώς και από την ΕΕ και τις ΗΠΑ. Το PKK πραγματοποιεί ένοπλη εξέγερση κατά του τουρκικού κράτους τα τελευταία 40 χρόνια και θεωρείται από την πλειοψηφία του τουρκικού κοινού ως υπαρξιακή απειλή. Το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu ανέφερε ότι η Σουηδία απέτυχε να ανταποκριθεί στα αιτήματα για την αποστολή 11 φερόμενων ως μελών του PKK για να δικαστούν για τρομοκρατικές κατηγορίες στην Τουρκία τα τελευταία πέντε χρόνια.
– Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου έχει επίσης δηλώσει ότι θέλει η Σουηδία και η Φινλανδία να άρουν τα εμπάργκο όπλων που, μαζί με κάποιες άλλες χώρες, επέβαλαν στην Τουρκία το 2019, όταν ο Ερντογάν διέταξε τον στρατό του να επιτεθεί σε Κούρδους που συνδέονται με το PKK στη Συρία. Τούρκοι αξιωματούχοι είναι επίσης δυσαρεστημένοι που κορυφαίοι Σουηδοί αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Άμυνας, είχαν συζητήσεις με ανώτερα στελέχη μιας συριακής κουρδικής οργάνωσης που έχει στενούς δεσμούς με το PKK.
– Η Τουρκία μπορεί να θέλει να πιέσει τις ΗΠΑ να ανακαλέσουν την απόφαση που έβγαλε την Τουρκία από το πρόγραμμα μαχητικών αεροσκαφών F-35 αφού η Άγκυρα αγόρασε ένα ρωσικό πυραυλικό σύστημα, και να εγκρίνει το αίτημα της Άγκυρας για βοήθεια για τον εκσυγχρονισμό της αεροπορίας της επιτρέποντάς της να αγοράσει νέα αεροσκάφη F-16, εκτιμά ο υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου.
Στο μεταξύ, ο Τσαβούσογλου πρόκειται να συναντήσει σήμερα τον Αμερικανό ομόλογό του Άντονι Μπλίνκεν στη Νέα Υόρκη και ενδέχεται να επιδιώξει να διαπραγματευτεί με τις ΗΠΑ την τουρκική υποστήριξη για την διεύρυνση του ΝΑΤΟ.
Ωστόσο, ενώ η κυβέρνηση του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν είχε εκφράσει προηγουμένως την υποστήριξή της για το αίτημα της Τουρκίας να αγοράσει νέα F-16, η πρόταση απαιτεί την έγκριση του Κογκρέσου που τηρεί σκεπτική στάση. Το να δίνεις την εικόνα του αναξιόπιστου συμμάχου του ΝΑΤΟ «δεν θα αποφέρει κανέναν οπαδό του Ερντογάν» στο Καπιτώλιο, σχολιάζει ο Εμρέ Πέκερ του Eurasia Group.
Ο Πέκερ πιστεύει ότι ο Τούρκος ηγέτης θα υποχωρήσει τελικά αφού εξασφαλίσει κάποια «συμβολική και πραγματική» πρόοδο από τις δύο χώρες, που θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει για να «κερδίσει πολιτικούς πόντους στο εσωτερικό».
Άλλοι βλέπουν μεγαλύτερο απειλή στον τουρκικό σκόπελο. «Νομίζω ότι η βασική υπόθεση ότι θα υποχωρήσει είναι αστεία», σύμφωνα με τον Άαρον Στάιν, διευθυντή του προγράμματος Μέσης Ανατολής στο Ινστιτούτο Ερευνών Εξωτερικής Πολιτικής. Ο Στάιν εκτιμά ότι οι δυτικοί αξιωματούχοι υποτιμούν σταθερά τη σοβαρότητα των απειλών του Τούρκου προέδρου. «Ειλικρινά δεν ξέρω πώς θα πάει αυτό», είπε. «Μπορώ να υποστηρίξω ότι θα λάβει κάτι [ως προσφορά ειρήνης] πριν από τη σύνοδο κορυφής της Μαδρίτης».
