Λόγος γίνεται για το περιεχόμενο των κινητοποιήσεων των εργαζομένων στην αυτοδιοίκηση, ιδιαίτερα στον τομέα της καθαριότητας.
Λόγος γίνεται για το περιεχόμενο των κινητοποιήσεων των εργαζομένων στην αυτοδιοίκηση, ιδιαίτερα στον τομέα της καθαριότητας, τη σχέση τους με την επιδίωξη για ένα εναλλακτικό μοντέλο διαχείρισης των απορριμμάτων και τη στάση της ΠΟΕ ΟΤΑ, που δίνει τον τόνο σ’ αυτές.
Έχει νόημα μια τέτοια συζήτηση τώρα, στο μέσο μιας σκληρής αναμέτρησης με την κυβέρνηση, με επίκεντρο τα σκληρά μέτρα στο οικονομικό και εργασιακό πεδίο, σε εφαρμογή των επιταγών της τρόικας; Η απάντηση είναι απλή: αν όχι τώρα, πότε;
Το δυσοίωνο περιεχόμενο του τίτλου είναι προϊόν δύο παραγόντων: αφενός της διαπίστωσης ότι από το πλαίσιο των διεκδικήσεων των κινητοποιήσεων της ΠΟΕ ΟΤΑ απουσιάζουν κρίσιμα ζητήματα της διαχείρισης των απορριμμάτων και, αφετέρου, του, σχεδόν, συνειρμικού παραλληλισμού με την κατάληξη των κινητοποιήσεων των κατοίκων της Κερατέας.
Η δε ανησυχία που, αναπόφευκτα, συνοδεύει αυτούς τους προβληματισμούς αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα, όταν είναι γνωστό ότι αυτοί που μπορούν να μεταφέρουν πειστικά στην κοινωνία το μήνυμα της ανάγκης για ένα ριζικά διαφορετικό μοντέλο διαχείρισης των απορριμμάτων είναι, δυστυχώς, πολλοί λίγοι.
Όσο κι αν συνειδητοποιείται, καθημερινά, ότι το πρόβλημα αφορά όλη την κοινωνία. Ανάμεσά τους, οι εργαζόμενοι στην αυτοδιοίκηση και οι κάτοικοι περιοχών όπως η Φυλή, η Μαυροράχη και η Άσσηρος, η Κερατέα, το Γραμματικό κλπ..
Ο πρώτος παράγοντας, δηλαδή η απουσία της διεκδίκησης μιας εναλλακτικής διαχείρισης από το πλαίσιο των κινητοποιήσεων της ΠΟΕ ΟΤΑ, φαίνεται να αντανακλά μια λογική στρουθοκαμηλισμού.
Μια λογική που αγνοεί ή υποτιμά, πλήρως, το γεγονός ότι η διατήρηση και η επέκταση του υφιστάμενου στρεβλού, αντιπεριβαλλοντικού και αντικοινωνικού τρόπου διαχείρισης των απορριμμάτων αποτελεί βασικό στόχο των μνημονιακών μέτρων και των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων που αυτά εξυπηρετούν.
Αγνοεί κανείς ότι η διαχείριση των απορριμμάτων, μαζί με την ενέργεια, είναι από τους κύριους τομείς ενδιαφέροντος των λόμπι, που σπεύδουν να επωφεληθούν;
Τα σποραδικά αναθέματα κατά της ιδιωτικοποίησης, δεν αρκούν για να καλύψουν αυτό το κενό. Ιδιαίτερα όταν συνοδεύονται από καθησυχαστικές δηλώσεις κορυφαίων συνδικαλιστών της ΠΟΕ ΟΤΑ ότι οι ιδιώτες δεν μπορούν να καλύψουν το έργο της αποκομιδής και ότι οι σχετικές αναθέσεις έχουν, κυρίως, επικοινωνιακό χαρακτήρα.
Ακόμη κι αν αυτή η διαπίστωση έχει μια βάση σήμερα, μπορούν να είναι βέβαιοι ότι δεν θα έχουν οι ιδιώτες αυτή τη δυνατότητα αύριο;
Οι ίδιοι δεν έχουν καταγγείλει σωρεία αποφάσεων δημοτικών συμβουλίων, ανά την Ελλάδα, που αναθέτουν την αποκομιδή των απορριμμάτων σε ιδιώτες;
Δεν είναι και οι ίδιοι αποδέκτες των απειλών δημάρχων και κυβερνητικών παραγόντων για κατάργηση των υπηρεσιών καθαριότητας των δήμων;
Είναι προφανές ότι η απουσία του “αντίπαλου δέους”, δηλαδή της αμφισβήτησης της υφιστάμενης κατάστασης και της διεκδίκησης ενός εναλλακτικού μοντέλου διαχείρισης, στρώνει το έδαφος στις επικοινωνιακές, αλλά και στις πρακτικές, επιδιώξεις της κυβέρνησης.
Και, φυσικά, δεν πρόκειται στενά για την ιδιωτικοποίηση, αλλά για το συνολικό “πακέτο” της διαχείρισης, που επικεντρώνει στο συγκεντρωτικό τρόπο διαχείρισης, στις υπερδιαστασιολογημένες – σύνθετες εγκαταστάσεις επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων, στην υποβάθμιση της ανακύκλωσης και της κομποστοποίησης, στην πριμοδότηση της ενεργειακής αξιοποίησης και της καύσης.
Όλα αυτά, εκτός των άλλων, προετοιμάζουν ένα μέλλον περιορισμού της απασχόλησης των εργαζομένων στην αυτοδιοίκηση και, ιδιαίτερα, στον τομέα της καθαριότητας.
Είναι να απορεί κανείς για το γεγονός ότι αυτά τα ζητήματα δεν βρίσκουν θέση σε έναν αγώνα που υπερασπίζεται την απασχόληση και αντιμάχεται την εφεδρεία και τις απολύσεις.
Ο δεύτερος παράγοντας σχετίζεται με τη λειψή αξιοποίηση εμπειριών, ακόμη κι αν είναι πολύ νωπές, όπως αυτές του αγώνα των κατοίκων της Κερατέας.
Φαίνεται πως είτε η μνήμη ορισμένων είναι πολύ κοντή, είτε τα παθήματα εξακολουθούν να μη γίνονται μαθήματα.
Τείνει να γίνει κοινή συνείδηση ότι, η άδοξη κατάληξη του συγκλονιστικού αγώνα των κατοίκων της Κερατέας, ανεξάρτητα από τις πολλές θετικές παρενέργειες και τις διαδικασίες που πυροδότησε, οφείλονταν κατά ένα μεγάλο μέρος στην πλήρη υποβάθμιση της διεκδίκησης μιας εναλλακτικής διαχείρισης, σε ένα αγώνα που όφειλε να έχει σαν κεντρικό αντικείμενο ακριβώς αυτό.
Το ίδιο λάθος εκτιμώ ότι επαναλαμβάνεται στην περίπτωση των κινητοποιήσεων της ΠΟΕ ΟΤΑ: στο όνομα της πολιτικοποίησης του αγώνα των εργαζομένων, υποβαθμίζεται πλήρως το ιδιαίτερο και ουσιαστικό υπόβαθρο του αγώνα. Αυτό που δίνει νόημα στη κεντρική διεκδίκηση και, ταυτόχρονα, αποτελεί τη “νομιμοποιητική” βάση του και τον δικαιώνει στα μάτια ολόκληρης της κοινωνίας.
Με αυτά τα δεδομένα, ο προβληματισμός για το ενδεχόμενο μιας ακόμη χαμένης ευκαιρίας, ίσως να είναι αβάσιμος, ίσως και όχι. Εκείνο που θεωρώ αναγκαίο, στο βαθμό που όλα αυτά δεν αποτελούν στενά προσωπικούς προβληματισμούς, είναι να ανοίξει μια σχετική συζήτηση, αφού “στη βράση κολλάει το σίδερο”.
Με την ευκαιρία, δεν θα ήταν άσκοπο να γίνουν δυο ακόμη επισημάνσεις, που, ίσως, σκιαγραφούν πληρέστερα τη στάση της ΠΟΕ ΟΤΑ:
- είναι αλήθεια πως, στο προηγούμενο διάστημα, η ΠΟΕ ΟΤΑ έπαιξε έναν καθοριστικό ρόλο στην αποτροπή της εφαρμογής μέρους του περιφερειακού σχεδιασμού της Αττικής. Αναφερόμαστε, ιδιαίτερα, στην προσπάθεια αδιαφανούς δημοπράτησης των μεγάλων μονάδων βιοξήρανσης και την κατηγορηματικά αρνητική της στάση στην προοπτική της καύσης των απορριμμάτων.
- από την άλλη, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι κρατά αποστάσεις από τη λογική της αποκεντρωμένης διαχείρισης, συντηρεί τη λογική των μεγάλων κεντρικών εγκαταστάσεων επεξεργασίας – ταφής και των σταθμών μεταφόρτωσης, υιοθετεί τη συνέχιση της λειτουργίας της Φυλής, τις νέες εγκαταστάσεις στην Κερατέα και το Γραμματικό κλπ.. Πράγματα, δηλαδή, που, επίσης, συνιστούν ουσιαστικά στοιχεία του υφιστάμενου περιφερειακού σχεδιασμού.
Είναι λογικό, λοιπόν, να περιμένει κανείς ότι μια κριτική του περιφερειακού σχεδιασμού διαχείρισης απορριμμάτων (ΠΕΣΔΑ) της Αττικής, από μέρους της ΠΟΕ ΟΤΑ, οφείλει να απαντήσει πειστικά και στα παραπάνω ζητήματα.
Κλείνοντας: τους τελευταίους μήνες η εναλλακτική πρόταση της αποκεντρωμένης διαχείρισης κατακτά έδαφος μέσα στην κοινωνία.
Μια άτυπη δικτύωση αναπτύσσεται ανάμεσα σε φορείς και συλλογικότητες σε όλη την Ελλάδα. Στα σκαριά, επίσης, βρίσκεται ο μονιμότερος συντονισμός επιτροπών αγώνα και συλλογικοτήτων της Αττικής.
Θα ήταν ευχής έργο οι εργαζόμενοι στην αυτοδιοίκηση να πάρουν τη θέση που τους αναλογεί σε αυτό το διαμορφούμενο μέτωπο. Με την προϋπόθεση ότι θα επανεξεταστούν στάσεις και επιλογές, πράγμα απολύτως αναγκαίο και εφικτό.
Τάσος Κεφαλάς
μέλος της “Πρωτοβουλίας συνεννόησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων”
