Οι κοινές δηλώσεις Τσίπρα- Ερντογάν δεν θύμισαν σε καμία περίπτωση τυπικές δηλώσεις αρχηγών μετά από κατ΄ιδίαν συνάντηση, αλλά -όπως και νωρίτερα με τον κ. Παυλόπουλο- οι δύο άνδρες είχαν αντιπαράθεση για μία σειρά θεμάτων που αφορούν στη Συνθήκη της Λωζάνης, τους τούρκους αξιωματικούς, τις μειονότητες, τις θρησκευτικές ελευθερίες και το Κυπριακό.
Οι δηλώσεις Τσίπρα
Πρώτος έκανε δηλώσεις ο πρωθυπουργός, “Οι σχέσεις μας μπορούν να συμβάλλουν στην ειρήνη και τη σταθερότητα, στο Αιγαίο και την ευρύτερη περιοχή. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο στο πλαίσιο του αμοιβαίου σεβασμού του διεθνές δικαίου και στη συνθήκη της Λωζάνης. Όχι στην αναθεώρησή της”, τόνισε, αφού αρχικώς είχε χαρακτηρίσει “ιστορική” την πρωτοβουλία του προέδρου της Δημοκρατίας να καλέσει τον κ. Ερντογάν.
Πρόσθεσε ότι “οι εξελίξεις μας φέρνουν αντιμέτωπους με νέες προκλήσεις”, για να σημειώσει: “Σε αυτή την περίοδο πιστεύουμε ότι είναι ακόμα πιο σημαντικό να ενισχύσουμε τους διαύλους της επικοινωνίας μας, αυτό μπορούμε να το κάνουμε στη βάση του αμοιβαίου σεβασμού και του σεβασμού στη Συνθήκη της Λωζάνης”.
“Να μιλάμε χτίζοντας μία σχέση εμπιστοσύνης, υπάρχει ανάγκη να εκσυγχρονιστούν οι σχέσεις των δύο χωρών”, είπε.
“Προσπαθήσαμε να εντοπίσουμε τις διαφορές μας, μιλήσαμε για την ευρύτερη περιοχή, για την ένταση στο Αιγαίο, να τερματιστούν οι αυξανόμενες παραβιάσεις του Αιγαίου”, καθώς -όπως είπε- “αποτελούν κίνδυνο για τις σχέσεις μας και κίνδυνο για τους πιλότους μας”,.
Και υπογράμμισε: “Δεν συνάδει με το καλό κλίμα το γεγονός εν έτει 2017 να επικρέμεται από πάνω μας η έννοια του casus beli”.
Πρόσθεσε ότι “συμφωνήσαμε να ξαναρχίσουμε τις συνομιλίες για τα μέτρα εμπιστοσύνης και ασφάλειας και οι διερευνητικές συζητήσεις για την υφαλοκρηπίδα”, ενώ συμπλήρωσε ότι “συζητήσαμε για την ανάγκη δίκαιης και βιώσιμης λύσης του Κυπριακού”.
“Μας απασχόλησε η προσφυγική κρίση, συζητήσαμε για την συμφωνία ΕΕ- Τουρκίας”, είπε και τόνισε: “Μια δύσκολη συμφωνία που έχει όμως οδηγήσει σε δραστική μείωση των ροών και των θανάτων στο Αιγαίο. Συμφωνήσαμε σε μέτρα. Χαιρέτησα την προσπάθεια του τουρκικού λαού για την φιλοξενία 3,5 εκ. Σύρων στην Τουρκία. Οι λαοί μας δίνουν μαθήματα ευαισθησίας και δίνει απαντήσεις σε όσους κάνουν πολιτική με φράχτες”.
“Η Ελλάδα στηρίζει μια Τουρκία που κοιτάει προς την Ευρώπη. Μετά την αποτρόπαια απόπειρα πραξικοπήματος, ελπίζουμε να επιστρέψει στις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις”, είπε και επισήμανε: “Στην Ελλάδα υπάρχει σεβασμός στις δημοκρατικές διαδικασίες, δεν μπορεί να υποστηρίζει πραξικοπηματίες, είναι όμως ευρωπαϊκή χώρα, κράτος δικαίου, και υπάρχει διάκριση των εξουσιών, η δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη και οι αποφάσεις της γίνονται απολύτως σεβαστές από όλους μας”.
Ο πρωθυπουργός έκλεισε λέγοντας πως το 2018 θα είναι μια χρονιά-ορόσημο για την Ελλάδα, με την έξοδό της από τα μνημόνια. Συνδύασε τη συγκυρία ως μια ευκαιρία για σύσφιξη των σχέσεων Ελλάδας-Τουρκίας.
“Σας προσκαλώ να ανοίξουμε μαζί ένα νέο κεφάλαιο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, που δεν θα βασίζεται στην αμοιβαία καχυποψία και τις εύκολες προκλήσεις. Ελπίζω να το αποδεχτείτε. Αν δεν το αποδεχτείτε θα είναι εις βάρος των λαών μας”, κατέληξε.
Οι δηλώσεις Ερντογάν
Παίρνοντας το λόγο ο Ερντογάν, δεν έχασε χρόνο να θέσει θέμα για τη Συνθήκη της Λωζάνης, αλλά και τους τούρκους αξιωματικούς.
“Για τη Συνθήκη της Λωζάνης γίνεται μεγάλη κουβέντα για αναδιαμόρφωση της. Υπεγράφη από 11 χώρες. Υπέγραψε και η Ιαπωνία, η Βουλγαρία, η Αγγλία. Όλες αυτές τις χώρες την υπέγραψαν. Υπάρχουν προβλέψεις μόνο ως προς το Αιγαίο; Τίποτα για τα μειονοτικά μας θέματα; Για το μειονοτικό καθεστώς που διέπει αμφότερες μειονότητες; Στη Δυτική Θράκη έχουμε μουσουλμανική μειονότητα, τουρκικής, πομακικής ή ρομά προέλευσης”.
Και πρόσθεσε: “Πρέπει να γίνουν κάποιες καινούριες σκέψεις. Για τη μειονότητα λέμε ότι το κατά κεφαλήν εισόδημα φτάνει με τα βίας τα 2.000 ευρώ, ενώ στην Ελλάδα φτάνει τα 15.000 ευρώ. Υπάρχει οικονομικό χάσμα”.
“Υπάρχει το ζήτημα της μουφτείας. Ο μουφτής διορίζεται, η Συνθήκη προβλέπει ότι πρέπει να εκλέγεται. Στην Τουρκία ο Οικουμενικός Πατριάρχης εκλέγεται από την Ιερά Σύνοδο που πρέπει να έχει συγκεκριμένο αριθμό. Όταν υπήρξε μείωση του αριθμού ζήτησα από τον Πατριάρχη να υποδείξει μέλη που θα δώσουμε την τουρκική ιθαγένεια για να ξανά αποκτήσει τον απαιτούμενο αριθμό. Επίσης υπήρχε η πρόβλεψη ότι στα ταξίδια του στο εξωτερικό θα έπρεπε να έχει άδεια του Έπαρχου, το καταργήσαμε αυτό”.
Και επέμεινε: “Λέω ότι πρέπει να κάνουμε κάτι για να εκσυγχρονίσουμε τη συνθήκη. Το έχω θέσει σε πολλούς πρωθυπουργούς. Δεν εποφθαλμιούμε τα εδάφη καμίας χώρας”. “Δεν έχουμε κανένα πρόβλημα με την ελευθερία της πίστης και νομίζω ότι υπάρχουν θέματα στη Δυτική Θράκη. Πρέπει να μην συνεχίσουν αυτά τα θέματα”, είπε.
Για τους τούρκους αξιωματικούς
Ο ίδιος έθεσε και το θέμα της έκδοσης των τούρκων αξιωματικών. “Είναι δυνατόν να επιστραφούν στην Τουρκία, μία χώρα που έχει καταργήσει την θανατική ποινή, δεν γίνονται βασανιστήρια, πιστεύω ότι η ελληνική Δικαιοσύνη θα εισακούσει την έκκληση περί έκδοσής τους”.
“Εμείς κάνουμε μεγάλο αγώνα με αιμοσταγείς συμμορίες τύπου PKK και γνωρίζουμε ότι ο αντιτρομοκρατικός αγώνας είναι ένα θέμα που το γνωρίζει καλά και η Ελλάδα. Είχαμε 250 θύματα στην απόπειρα πραξικοπήματος στις 15 Ιουλίου του προηγούμενου έτους. Συζητήσαμε και το θέμα της έκδοσης των 10 πραξικοπηματιών που βρίσκονται στην Ελλάδα”, υπογράμμισε.
Για το Κυπριακό
“Για το Κυπριακό, θέλω να πω ότι εγώ που είχα ενεργό συμμετοχή στις διαπραγματεύσεις, θυμάμαι στο Νταβός ο Κόφι Ανάν με παρακάλεσε και με ρώτησε για τις σκέψεις μου. Του απάντησα ότι θέλω να ρωτήσω εσάς. Να κινηθούμε ομονοούντες στις διαπραγματεύσεις για να καταλήξουμε κάπου. Είμαστε χώρες που είναι μητέρες πατρίδες και εγγυήτριες δυνάμεις στην Κύπρο. Αλλά θέτουμε το θέμα στους ΥΠΕΞ και πάντα το αναθέταμε σε αυτούς και μετά κάναμε μια συνάντηση στο Νταβός. Τότε ήταν πρωθυπουργός ο κ. Καραμανλής.
Όταν έληξαν οι συνομιλίες, η ελληνοκυπριακή πλευρά ζήτησε την τελευταία στιγμή να αποχωρήσει από τις συνομιλίες. Εγώ είπα όχι. Πρέπει να υπογράψουμε μια συμφωνία. Στη συνέχεια έγινε το δημοψήφισμα. Οι Τουρκοκύπριοι ήταν υπέρ κατά 60%, ενώ οι Ελληνοκύπριοι αρνητικοί κατά 65%. Εκεί μας υποσχέθηκαν ότι θα φτάσουμε στην επίλυση του Κυπριακού. Δεν έγινε. Πρόσφατα είχαμε άλλη μια συνάντηση. Ποιος ήταν ο αποχωρήσας; Και πάλι η ελληνοκυπριακή πλευρά. Εδώ είναι οι ΥΠΕΞ και ήταν παρόντες εκεί, μπορούν να σας πουν. Υπάρχουν θέματα που μπορούν να χαρακτηριστούν και ως υπεκφυγές”.
Για το Αιγαίο
“Με συνοδεύει ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ της τουρκικής Δημοκρατίας. Τα θέματα του Αιγαίου είναι δυσεπίλυτα, αλλά μπορούν να λυθούν με διαπραγματεύσεις. Πρέπει να εστιάσουμε στο γεμάτο μέρος του ποτηριού. Πρέπει να προχωρήσουμε και να κάνουμε τα βέβαια βήματα που συνάδουν με τις πραγματικότητες”, είπε.
Για το προσφυγικό
“Η Τουρκία φιλοξενεί 3 εκατ. πρόσφυγες. Κάνει επενδύσεις 30 δισ. δολάρια. Τι μας δίνει η ΕΕ; 850 εκ. ευρώ αλλά στην Ερυθρά Ημισέληνο, όχι σε εμάς. Ποιος υποσχέθηκε για τα 3+3 δισ. ευρώ; Η ΕΕ τί έχει δώσει μέχρι τώρα. Τα 850 εκ. που σας είπα”.
Για την Ιερουσαλήμ
“Θέλω να σταθώ στην απόφαση Τραμπ. Το Ισραήλ και οι ΗΠΑ είναι οι μόνες χώρες που μιλούν για την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ. Είναι η πρωτεύουσα των τριών μονοθεϊστικών θρησκειών. Κανείς άλλος δεν επικροτεί την απόφαση περί αναγνώρισης των Ιεροσολύμων ως πρωτεύουσας του Ισραήλ. Έκαναν ανακοινώσεις κατόπιν πιέσεων”, είπε.
Και πρόσθεσε: “Είμαι πρόεδρος της Συνόδου Κορυφής των Ισλαμιστικών Χωρών και θα πραγματοποιήσουμε Σύνοδο Κορυφής στις αρχές του 2018. Υπάρχει και η Σύνοδος των Αραβικών Κρατών που θα αποφασίσει επί των ανακοινώσεων Τραμπ”.
Ερωτήσεις
Ο κ. Τσίπρας θέλησε να εκμεταλλευτεί την ώρα των ερωτήσεων προκειμένου να απαντήσει στις δηλώσεις Ερντογάν.
“Είμαστε γείτονες και πρέπει να συζητάμε. Σήμερα με τις δηλώσεις του εδώ, συνειδητοποιώ πως μάλλον το προηγούμενο διάστημα δεν είχε γίνει αντιληπτό τι ζητάει. Αν ζητούσε αναθεώρηση θα έπρεπε να ψάξουμε την Ιαπωνία για να συμφωνήσει. Δεν υπάρχει καμία αμφισβήτηση σε σχέση με την εδαφική ακεραιότητα. Ακόμα και στο ζήτημα που έθεσε για τη Θράκη, μίλησε για ορθή τήρηση, όχι αναθεώρηση.
Η μουσουλμανική κοινότητα στη Θράκη και η ελληνική στην Τουρκία, πρέπει να αποτελέσει μοχλό έλξης. Με την ευκαιρία να πω ότι η δική μας κυβέρνηση έχει ιδιαίτερη μέριμνα για τους έλληνες μουσουλμάνους πολίτες και επιδεικνύει ευαισθησία σε κάθε είδους μειονότητα”.
Ο κ. Τσίπρας άφησε και μια σαφή αιχμή: “Έχουμε προχωρήσει στην ανακατασκευή μίας σειράς από τζαμιά σε πολλές περιοχές της χώρας. Εμείς δεν σκεφτήκαμε ποτέ σε τζαμί να κάνουμε θρησκευτική, ορθόδοξη λειτουργία. Όπως λανθασμένα γίνεται στην Αγιά Σοφιά. Πρέπει να υπάρχει βούληση για ελευθερία”.
Αναφέρθηκε και στο Κυπριακό, ξεκαθαρίζοντας ότι “το θέμα μένει ανοιχτό 43 χρόνια. Το θέμα υπάρχει ανοιχτό γιατί πριν 43 χρόνια υπήρξε εισβολή στην Κύπρο”.
“Στο μεταναστευτικό είμαστε και οι δύο παθόντες. Έχει πέσει το βάρος όλου του κόσμου στις πλάτες των δύο χωρών. Σήμερα η συνεργασία μας είναι κρίσιμη για όλη την περιοχή και την Ευρώπη. Η συζήτησή μας στο θέμα ήταν πολύ καλή. Θα γίνουν κινήσεις στο προσεχές διάστημα”, τόνισε.
Και πρόσθεσε: “Για την Ιερουσαλήμ είμαστε ξεκάθαροι. Σταθερά προσηλωμένοι στην ειρηνευτική διαδικασία για δημιουργία δύο κρατών. Έχουμε βαθιές ρίζες με τον Αραβικό κόσμο και φιλικές σχέσεις με το Ισραήλ. Η απόφαση Τραμπ είναι μία απόφαση που δεν συμβάλει στην υπόθεση της ειρήνης σε μία εύθραυστη περιοχή”.
Ο τούρκος πρόεδρος έσπευσε να δώσει τη δική του απάντηση:
“Στη Δυτική Θράκη το ζήτημα του μουφτή είναι μία σοβαρή πληγή και ο πρωθυπουργός πιστεύω ότι θα μεριμνήσει για το ζήτημα. Βεβαίως αυτό είναι σαφές ότι αποτελεί εσωτερικό θέμα της χώρας, δεν διαφωνούμε, αλλά αν μας δίνεται η άδεια μπορούμε να διατυπώσουμε την παράκλησή μας. Όσον αφορά το ζήτημα των θρησκειών, είναι ένα ζήτημα που μπορεί να επιλυθεί σε συνεργασία των Υπουργείων μας”.
“Τα βήματα ειδικά στο Κυπριακό είναι για μία δίκαιη λύση. Ο κ. Τσίπρας λόγω του νεαρού της ηλικίας του εξανίσταται, αλλά εγώ που είμαι μεγαλύτερος βλέπω ότι η πείρα μου από την ενασχόληση είναι πολύτιμη και μπορώ να παράσχω τα αναγκαία έγγραφα για την ταχύτερη επίλυση. Αν είχε εφαρμοστεί το σχέδιο Ανάν δεν θα είχαμε θέμα με τα στρατεύματα. Η ελληνοκυπριακή πλευρά έκανε το στραβοπάτημα”.
Ο κ. Τσίπρας δέχθηκε ερώτηση για τους τούρκους αξιωματικούς από τούρκο δημοσιογράφο και απάντησε ως εξής:
“Το ζήτημα το χειρίζεται η Δικαιοσύνη, η Ελλάδα έχει απόλυτο διαχωρισμό των εξουσιών. Αυτό που εγώ μπορώ να πω και αφορά την πολιτική μου θέση είναι ότι η Ελλάδα ως λαός δημοκρατικός που έχει υποστεί βαρύτατες συνέπειες από την κατάλυση της Δημοκρατίας δεν μπορεί παρά να είναι αντίθετος και να μην έχει ανοιχτές τις πόρτες σε πραξικοπηματίες. Η Ελλάδα και η Δικαιοσύνη θα πράξει τα δέοντα ώστε οι άνθρωποι αυτοί να έχουν μία δίκαιη δίκη”.
