Ο αμίαντος είναι ένα ινώδες μετάλλευμα, σκληρό και ανθεκτικό στις υψηλές θερμοκρασίες, απρόσβλητο από χημικές δράσεις που υπάρχει σε αφθονία στο στερεό φλοιό της γης.
—Τι είναι ο αμίαντος και πού βρίσκεται;
Ο αμίαντος (asbestos) είναι ένα ινώδες μετάλλευμα, σκληρό και ανθεκτικό στις υψηλές θερμοκρασίες, απρόσβλητο από χημικές δράσεις που υπάρχει σε αφθονία στο στερεό φλοιό της γης. Ο αμίαντος διαθέτει αντοχή και ελαστικότητα, αντίσταση στα οξέα και μεγάλη θερμομονωτική ικανότητα.
Σήμερα ο αμίαντος χρησιμοποιείται σε πάνω από 3.000 εφαρμογές όπως υφαντική, σχοινιά, χαρτί, μονωτικά υλικά, διηθητικές μεμβράνες, ενδύματα ασφαλείας, αυλαίες θεάτρων, προστατευτικές ταπετσαρίες, στην ηλεκτρολογία, στις μονώσεις σωληνώσεων, κλιβάνων, λεβήτων, σε πλοία και εργοστάσια. Κυρίως, όμως έχει χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή προϊόντων αμιαντοτσιμέντου, τα οποία απορροφούν το 80% περίπου της παγκόσμιας παραγωγής αμιάντου π.χ. φύλλα ΕΛΛΕΝΙΤ που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή κτιρίων, λόγος για τον οποίο πολλά κτίρια και σπίτια περιέχουν αμίαντο στα κατασκευαστικά τους υλικά.
—Είναι ο αμίαντος επικίνδυνος;
Η έκθεση σε αναπνεύσιμες ίνες αμιάντου (διαμέτρου μικρότερης των 3μm), είναι δυνατόν να προκαλέσει διάμεσο πνευμονική ίωση (αμιάντωση) που οδηγεί στο καρκίνο του πνεύμονα.
Για τον λόγο αυτό η κοινοτική νομοθεσία έχει κατατάξει τον αμίαντο στην κατηγορία των επικινδύνων υλικών και συνιστά την σταδιακή απομάκρυνσή του. Εξ άλλου σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο έχει απαγορευτεί η εμπορία και χρήση προϊόντων αμιάντου από 01-01-2005.
Ομάδες υψηλού κινδύνου σήμερα είναι οι άνθρωποι που εκτελούν εργασίες επισκευών κτιρίων και οι εργαζόμενοι σε ναυπηγεία. Δεδομένου όμως ότι, όπως προαναφέρθηκε, ο αμίαντος χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν στην κατασκευή σχολείων και νοσοκομείων, εκτεθειμένοι σε κίνδυνο είναι οι μαθητές, οι καθηγητές και το εν γένει νοσηλευτικό προσωπικό.
Εξ άλλου δεν είναι λίγοι αυτοί που έχουν αμίαντο στο ίδιο τους το σπίτι και γι΄ αυτό πρέπει να γνωρίζουν από τι κινδυνεύουν και πως θα προστατευθούν.
—Κάτω από ποιες περιστάσεις κινδυνεύουμε από αμιαντούχα υλικά στο σπίτι;
“‘Ύστερα από την αφαίρεση αμιάντου στα περισσότερα σχολεία ανά την επικράτεια, διαπιστώσαμε ότι το πρόβλημα στα σπίτια των ιδιωτών είναι ακόμα μεγαλύτερο” μας λέει ο Νίκος Κλεισιώτης – εκπρόσωπος εξειδικευμένης εταιρείας διαχείρισης αμιάντου, αφού σε κάθε χωριό ή κωμόπολη αποτελούσε παλαιότερα την εύκολη λύση για κάθε νοικοκυριό.
Η πιο διαδεδομένη μορφή αμιάντου, συνήθως σε παλαιότερης κατασκευής σπίτια είναι το γνωστό σε όλους ΕΛΛΕΝΙΤ που μπορεί να υπάρχει στη συχνότερη εφαρμογή του σε στέγες, υπόστεγα, μικροκατασκευές χωρών σταθμεύσεως, αποθήκες, έως σωλήνες, καπνοδόχους, μονώσεις λεβήτων, τζάκια κλπ.
Οι κίνδυνοι στο σπίτι προκαλούνται όταν τα αμιαντούχα υλικά λόγω παλαιότητας, φθοράς, ζημίας, καθαρισμού ή ανακατασκευής θρυμματιστούν ή ξεφλουδίσουν. ‘Oταν συμβεί αυτό, οι μικροσκοπικές ίνες αμιάντου απελευθερώνονται στον αέρα και τότε είναι δυνατόν κανείς να τις εισπνεύσει από τη μύτη ή το στόμα. Οι ίνες μπορούν επίσης να προσκολληθούν στα ρούχα, τα εργαλεία και το δέρμα απ’ όπου πολύ εύκολα μετά θα μπορούσαν πάλι να απελευθερωθούν.
Πάντως ο καθαρισμός, η αναδιαμόρφωση, η σφυρηλάτηση, η διάτρηση, το πριόνισμα, το βούρτσισμα, το ξεσκόνισμα, το ξύσιμο και το τρίψιμο είναι δυνατόν να αποδεσμεύσουν ποσότητες ινών αμιάντων ικανές να θέσουν σε κίνδυνο την υγεία.
—Υπάρχει περίπτωση να βρούμε αμίαντο σε σπίτια νεώτερης κατασκευής και πού πρέπει να ψάξουμε;
Σπίτια στα χωριά και στις πόλεις με υπόστεγα και αποθήκες στην αυλή, μικρά κτίσματα στον κήπο, κοτέτσια και άλλα κτίσματα εμπεριέχουν με τη μορφή αμιαντοσανίδων ή πλακών το βλαβερό αυτό υλικό.
Σε πολλά κτίσματα, τα αμιαντούχα υλικά ξεθωριάζουν και απελευθερώνουν με ευκολία τις επικίνδυνες ίνες στον αέρα.
Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι επίσης η επαφή πλακών Ελενίτ με φυλλωσιές δέντρων καθώς με την ένταση του αέρα τρίβονται και απελευθερώνουν τις ίνες αμιάντου.
Στην Ελλάδα ΕΛΛΕΝΙΤ χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα στη κατασκευή ενός απλού στεγάστρου. Ακόμα αμίαντο μπορεί να βρει κανείς σε πλακάκια δαπέδου από βινύλιο, στις μονώσεις σωλήνων ζεστού νερού ή ατμού, στις καμινάδες αλλά και στις φλάντζες που υπάρχουν σε πολλές πόρτες. Επίσης στις σόμπες, τους φούρνους και μερικές φορές ακόμα και στα βότσαλα.
—Πώς αναγνωρίζουμε τον αμίαντο στο σπίτι;
Η συνηθέστερη μορφή αμιάντου στα σπίτια που είναι γνωστή σε όλους και εύκολα αναγνωρίσιμη είναι το αμιαντοτσιμέντο (κυματοειδή φύλλα ΕΛΛΕΝΙΤ). Το ΕΛΛΕΝΙΤ είναι γκρι, πολλές φορές όμως είναι βαμμένο και με άλλα χρώματα.
—Τι πρέπει να κάνουμε αν βεβαιωθούμε για ύπαρξη αμιάντου στο σπίτι;
Γενικά, εάν το υλικό είναι σε καλή κατάσταση και βρίσκεται σε μέρος που δεν πλησιάζουν άνθρωποι, τότε μπορεί κατ΄ αρχήν να διατηρηθεί το υλικό στη θέση του, αφού λάβουμε κάποια μέτρα για τη προστασία των άλλων π.χ. να διασφαλίσουμε ότι δεν θα πλησιάσουν μικρά παιδιά, δεν θα προκληθούν φθορές, ζημίες και δεν θα θρυμματιστούν τα υλικά. Εάν πιστεύετε ότι το υλικό είναι πιθανό να κτυπηθεί και να τριφτεί και γενικότερα αν κοντά σε αυτό υπάρχουν ανθρώπινες ζωές τότε συνιστάται να αναθέσετε σε εξειδικευμένη εταιρεία την αφαίρεση του υλικού ώστε να μειώσετε την έκθεσή σας στο κίνδυνο όσο το δυνατόν περισσότερο.
Στην Ελλάδα υπάρχουν εξειδικευμένες εταιρείες που ασχολούνται με τον εντοπισμό και την αφαίρεση του αμιάντου και είναι καταχωρημένες στο μητρώο του ΥΠΕΚΑ ως εταιρείες διαχείρισης επικινδύνων αποβλήτων και αμιάντου διαθέτουν δε σχετική άδεια από το ΥΠΕΚΑ, τόσο για την συλλογή, όσο και για την εξαγωγή του.
Οι εταιρείες αυτές στέλνουν έναν καταρτισμένο επαγγελματία (συνήθως χημικό μηχανικό) για να ερευνήσει το σπίτι. Ένας επαγγελματίας του είδους ξέρει πού να ψάξει για τον αμίαντο, πώς να πάρει τα κατάλληλα δείγματα και ποιες διορθωτικές ενέργειες θα είναι οι αποτελεσματικότερες. Τέλος όταν ολοκληρωθούν οι εργασίες αποξήλωσης και απομάκρυνσης του αμιάντου, ο ιδιοκτήτης του σπιτιού θα παραλάβει πιστοποιητικό νόμιμης διάθεσης το οποίο και απαιτείται από την οικεία υπηρεσία πολεοδομίας ώστε να ολοκληρωθούν σύννομα οι εργασίες αντικατάστασης οικοδομικών στοιχείων που περιείχαν αμιαντούχα υλικά.
Πάντως η αφαίρεση και απομάκρυνση του αμιάντου από ένα σπίτι, όταν αυτή αποφασισθεί, είναι γενικά μια περίπλοκη και επικίνδυνη εργασία κατά την οποία θα πρέπει να τηρούνται αυστηρά μέτρα προστασίας και ασφάλειας.
—Πόσο κοστίζει η απομάκρυνση αμιάντου;
Δεδομένου ότι η χώρα μας δεν έχει λύσει ακόμη το πρόβλημα της διαχείρισης του αμιάντου που αφαιρείται από τα κτίρια, αφού δεν επιτρέπεται η ταφή του σε ΧΥΤΑ στην Ελλάδα, το κόστος διαχείρισης προς το παρόν παραμένει υψηλό, αφού “πληρώνουμε” τη μεταφορά του στη Γερμανία.
Το “ξήλωμα” του αμιάντου κάτω από αυστηρά μέτρα προστασίας κοστίζει απο 20 εως 35 ΕΥΡΩ ανά τετραγωνικό μέτρο (ανάλογα το μέγεθος της επιφάνειας), ενώ η μεταφορά του στους ειδικούς χώρους ταφής στη Γερμανία 1,5 ΕΥΡΩ / κιλό.
