H 5η Ιουνίου εορτάζεται διεθνώς ως «Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος».
H 5η Ιουνίου εορτάζεται διεθνώς ως «Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος».
H 5η Ιουνίου εορτάζεται διεθνώς ως «Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος». Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα που θα χρειαστεί να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα κατά τον 21ο αιώνα είναι η προστασία του περιβάλλοντος και η αντιμετώπιση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής, τα αποτελέσματα και τις συνέπειες της οποίας ήδη εισπράττουμε .
Ας δούμε όμως την έννοια του περιβάλλοντος από την σκοπιά διάφορων επιστημών.
• Στην βιολογία, το περιβάλλον μπορεί να καθοριστεί σαν ένα σύνολο κλιματικών, βιοτικών, κοινωνικών και εδαφικών παραγόντων που δρουν σε έναν οργανισμό και καθορίζουν την ανάπτυξη και την επιβίωση του. Έτσι, περιλαμβάνει οτιδήποτε μπορεί να επηρεάσει άμεσα τον μεταβολισμό ή τη συμπεριφορά των ζωντανών οργανισμών ή ειδών, όπως το φως, ο αέρας, το νερό, το έδαφος και άλλοι παράγοντες.
• Στην αρχιτεκτονική, την εργονομία και την ασφάλεια στην εργασία, περιβάλλον είναι το σύνολο των χαρακτηριστικών ενός δωματίου ή κτιρίου που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής και την αποδοτικότητα, περιλαμβανομένων των διαστάσεων και της διαρρύθμισης των χώρων διαβίωσης και της επίπλωσης, του φωτισμού, του αερισμού, της θερμοκρασίας, του θορύβου κλπ. Επίσης μπορεί να αναφέρεται στο σύνολο των δομικών κατασκευών.
• Στην ψυχολογία, περιβαλλοντισμός είναι η θεωρία ότι το περιβάλλον (με τη γενική και κοινωνική έννοια) παίζει μεγαλύτερο ρόλο από την κληρονομικότητα καθορίζοντας την ανάπτυξη ενός ατόμου. Συγκεκριμένα, το περιβάλλον είναι ένας σημαντικός παράγοντας πολλών ψυχολογικών θεωριών.
Παρά λοιπόν την καθοριστική σημασία για την ζωή μας που έχει η προστασία του περιβάλλοντος, η αδιαφορία, η ασυδοσία και η απληστία του παρελθόντος προκάλεσαν τεράστια υποβάθμιση και μια γιγάντια καταστροφή σε ολόκληρο τον πλανήτη, θέτοντας τελικά σε κίνδυνο την ύπαρξη της ανθρωπότητας στο μέλλον.
Στην πραγματικότητα, η συνεχιζόμενη καταστροφή του περιβάλλοντος και η έντονη διασάλευση της οικολογικής ισορροπίας θα πρέπει να θεωρηθεί ως ένα διαρκές έγκλημα που διαπράττει η γενιά μας σε βάρος των μελλοντικών γενεών.
Η κατάσταση έχει φτάσει σε ένα σημείο όπου τα ημίμετρα έχουν πάψει να έχουν την οποιαδήποτε σημασία. Απαιτείται η εκ βάθρων αλλαγή νοοτροπίας και συμπεριφοράς, κυρίως σε ότι αφορά την αναδιάρθρωση του παραγωγικού μας μοντέλου και μια νέα ανθρωποκεντρική και οικολογική αντίληψη, αναφορικά με το νόημα και το περιεχόμενο της οικονομικής ανάπτυξης.
Η πρόσφατη οικονομική κρίση είχε τουλάχιστον ένα θετικό στοιχείο Κατέδειξε ότι οι ακολουθούμενες μέχρι τώρα πρακτικές είναι απόλυτα εσφαλμένες και χρειάζονται ριζική αλλαγή. Ας ελπίσουμε ότι ο φετινός εορτασμός της «Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος» θα προσφέρει την ευκαιρία να αντιληφθούμε επιτέλους την ανάγκη να εγκαταλείψουμε την αδιαφορία και τις οικονομικές σκοπιμότητες και ότι στη νέα διαδρομή που θα ακολουθήσει η ανθρωπότητα, το ζήτημα της περιβαλλοντικής προστασίας θα κατέχει κορυφαία θέση.»
Η καθιέρωση της 5ης Ιουνίου ως Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος μας δίνει την ευκαιρία να θυμηθούμε, έστω για μια μέρα, ότι η ύπαρξη μας εξαρτάται από το φυσικό περιβάλλον. Μας το θυμίζουν οι πολυάριθμες εκδηλώσεις εορτασμού, οι ομιλίες, τα άρθρα και κυρίως οι δυνατότητες που μας προσφέρονται να αναλάβουμε δράση, έστω συμβολική, για την προστασία των φυσικών πόρων και εν γένει της του Περιβάλλοντος.
Η βιοποικιλότητα του πλανήτη και η άμεση σχέση της με την επιβίωσή μας
Βιώνουμε τα μεγαλύτερα ποσοστά εξαφάνισης ειδών από την εποχή των δεινοσαύρων
Ο άνθρωπος αποτελεί ένα από τα εκατομμύρια είδη στον πλανήτη. Οι επιστήμονες δεν έχουν μια ξεκάθαρη ιδέα για το πόσα είδη – από τα φύκια έως τις γαλάζιες φάλαινες – ζουν στον πλανήτη. Οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για περισσότερα από 100 εκατομμύρια είδη, εκ των οποίων μόλις τα 1,8 εκατομμύρια έχουν κατονομαστεί.
Παρόλο που ο ακριβής αριθμός των ειδών είναι αδύνατον να προσδιοριστεί, σημειώνεται μια άνευ προηγουμένου μαζική εξαφάνιση της ζωής από τη Γη. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι μεταξύ 150 και 200 είδη ζωής εξαφανίζονται κάθε 24 ώρες. Περίπου 17.291 είδη είναι γνωστό ότι απειλούνται με εξαφάνιση.
Πάντοτε υπήρχαν περίοδοι εξαφάνισης στην ιστορία του πλανήτη αλλά αυτή η περίοδος που βιώνουμε είναι η μεγαλύτερη από οποιαδήποτε άλλη έχει βιώσει ο κόσμος τα τελευταία 65 εκατ. χρόνια, δηλαδή από την εξαφάνιση των δεινοσαύρων.
Ο λόγος; Οι ανθρώπινες δραστηριότητες. Με τη συνεχή μας ανάγκη για ανάπτυξη, έχουμε προκαλέσει την καταστροφή τεράστιων εκτάσεων δασών, το ήμισυ των υγροτόπων του κόσμου, τα τρία τέταρτα του συνόλου των αλιευτικών αποθεμάτων και έχουμε εκπέμψει αρκετά αέρια στον πλανήτη ώστε να τον κρατήσουμε θερμό για αρκετούς αιώνες. Συγκεκριμένα έχουμε πολλαπλασιάσει επί το 1.000 τη φυσική εξαφάνιση των ειδών. Η μαζική εξαφάνιση οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, στις ασταμάτητες μεθόδους της ανθρώπινης παραγωγής και κατανάλωσης, συμπεριλαμβανομένης της καταστροφής των ενδιαιτημάτων (οικοτόπων), την επέκταση των πόλεων, τη ρύπανση, την αποψίλωση των δασών, την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Ως εκ τούτου, απειλούμε συνεχώς την ίδια μας την επιβίωση. Η ποικιλία της ζωής στον πλανήτη μας – γνωστή ως “βιοποικιλότητα” μας δίνει τροφή, ρούχα, καύσιμα, φάρμακα και πολλά άλλα. Δεν φαναταζόμαστε, π.χ. ότι ένα σκαθάρι στην πίσω αυλή του σπιτιού μας ή το χόρτο που μεγαλώνει στην άκρη του δρόμου συνδέεται άμεσα με τη ζωή μας. Περισσότερο από το 60% των ανθρώπων του κόσμου εξαρτάται άμεσα από τα φυτά για τα φάρμακά του. Όταν ακόμη κι ένα είδος εξαφανίζεται από τη ζωή, τα αποτελέσματα μπορούν να είναι καταστροφικά.
Η οικολογική συνείδηση της Ελλάδας:
Σύμφωνα με τις μετρήσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, το 2007 η Ελλάδα αύξησε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 25,4% σε σχέση με το 2005. Αυτό οφείλεται κυρίως στην αύξηση των εκπομπών των μέσων μεταφοράς, αλλά και στην αυξημένη κατανάλωση ρεύματος (λόγω της ευρείας χρήσης λιγνίτη) και θέρμανσης από τους πολίτες. Οι μετρήσεις αυτές είναι φυσικά εντελώς ασύμφωνες με τις οδηγίες του Πρωτοκόλλου του Κιότο, αλλά η χώρα μας δεν πτοείται: Είναι η πρώτη παγκοσμίως που υπόκειται σε κυρώσεις επειδή αψηφά αυτές τις οδηγίες.
Η πράξη απέδειξε ότι τα οικολογικά και κοινωνικά προβλήματα δεν λύνονται με περισσότερη ανάπτυξη. Για τη λύση τους απαιτείται ένα άλλο μοντέλο.
Έτσι προέκυψε η ιδέα της βιώσιμης ανάπτυξης. Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι μια εναλλακτική πρόταση στην παραδοσιακή μορφή ανάπτυξης που θεωρεί ως ισότιμους πυλώνες της ανάπτυξης
· την προστασία του περιβάλλοντος
· την οικονομική ανάπτυξη και
· την κοινωνική δικαιοσύνη
Η βιώσιμη ανάπτυξη δεν είναι μόνο η προστασία του περιβάλλοντος ούτε μια προσπάθεια να μπει φρένο στην οικονομική δραστηριότητα. Είναι μια πρόταση οικονομικής ανάπτυξης με σεβασμό στο περιβάλλον και τον άνθρωπο.
Είναι αίτημα ριζοσπαστικό γιατί στο επίκεντρό της τίθεται η κοινωνική δικαιοσύνη. Είναι ένας άλλος τρόπος πολιτικής σκέψης και δράσης που θέτει στο επίκεντρο τον άνθρωπο. Εν τέλει είναι ένας άλλος τρόπος ζωής.
Η Αθήνα, το Περιστέρι και όλοι οι άλλοι Δήμοι της Αττικής είναι πόλεις που έχουν δεχθεί τις συνέπειες μιας άναρχης και ανορθολογικής ανάπτυξης. Οι αλλαγές που έχουν γίνει στις πόλεις μας τις τελευταίες δεκαετίες είναι κοσμογονικές. Δεν πρέπει όμως να τρέφουμε αυταπάτες. Πίσω από την επιφανειακή ευημερία και ποιότητα ζωής κρύβονται εφιαλτικές πραγματικότητες.
Ένα μόνο παράδειγμα:
Σύμφωνα με μια επιστημονική έρευνα τα μικροσκοπικά σωματίδια που αιωρούνται στην ατμόσφαιρα της Αθήνας σχετίζονται με πάνω από 800 θανάτους ανά έτος.
Στο Περιστέρι το βλέπουμε αυτό με το Ποικίλο Όρος. Ενώ πρέπει να το διαφυλάξουμε σαν κόρη οφθαλμού, κάποιοι απεργάζονται σχέδια «αξιοποίησής του».
Η ανάγκη για αλλαγή του τρόπου που βλέπουμε το περιβάλλον είναι επιτακτική. Οι πόλεις μας πρέπει να γίνουν βιώσιμες πόλεις.
Αυτό πρέπει να γίνει σημαία μας και εθνική στρατηγική.
Χρειάζεται να διατυπώσουμε ολοκληρωμένες προτάσεις βιώσιμης ανάπτυξης των πόλεων μας
· στην χωροταξία: Δυστυχώς η Ελλάδα έχει την πρωτοτυπία πρώτα να γίνεται η δόμηση και μετά να εκπονείται σχέδιο πόλεως. Σε πολλές περιοχές οι καταστροφή του χώρου είναι μη αναστρέψιμη.
· Πρέπει να αποκτήσουμε φιλικές προς το περιβάλλον συγκοινωνίες. Να αξιοποιήσουμε το μετρό, να απαιτήσουμε την επέκτασή του.
. Πρέπει να αυξήσουμε «δραματικά» το πράσινο της πόλης και να δημιουργήσουμε συνθήκες ποδηλατοκίνησης.
· στην κοινωνική πολιτική: σε θέματα υγείας και πρόνοιας η ΤΑ έχει αυξημένες αρμοδιότητες. Εδώ βέβαια πρέπει να τονίσω την ανάγκη για περισσότερους πόρους. Επίσης η ΤΑ λόγω της εγγύτητας με τον πολίτη έχει τη δυνατότητα της ενημέρωσης και της ευαισθητοποίησης σε σχέση με ζητήματα που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος, τις διατροφικές συνήθειες, την ανακύκλωση των απορριμμάτων. Όταν μιλούμε για καταστροφή του περιβάλλοντος μιλούμε για καταστροφή της υγείας, της ψυχικής διάθεσης και της ποιότητας ζωής.
· ενίσχυση της τοπικής οικονομίας: η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί σε συνεννόηση με τους φορείς της ιδιωτικής οικονομίας να συνεισφέρει στην τόνωση της τοπικής οικονομίας. Το ζήτημα της ανεργίας είναι από τα σημαντικότερα κοινωνικά προβλήματα. Όλες οι ενέργειες μας πρέπει να έχουν ως γνώμονα την αύξηση των θέσεων εργασίας. Η αντίληψη ότι το «περιβάλλον σκοτώνει την απασχόληση» είναι παντελώς λανθασμένη.
Στη Γερμανία και στις χώρες της κεντρικής αλλά κυρίως της βόρειας Ευρώπης τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργηθεί χιλιάδες θέσεις εργασίας στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η ΤΑ πρέπει να είναι πρωτοπόρος στην εφαρμογή των περιβαλλοντικών τεχνολογιών.
Σημαντικό ρόλο όμως καλούνται να παίξουν και άλλες μορφές οργάνωσης της κοινωνίας των πολιτών όπως οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ), τα οικολογικά κινήματα, οι καταναλωτικές οργανώσεις, οι συνεταιριστικές οργανώσεις, που σε συνεργασία με την Τοπική αυτοδιοίκηση μπορούν να δώσουν ώθηση στις τοπικές οικονομίες. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση σε πολλές χώρες δραστηριοποιείται αποτελεσματικά στον τομέα, της εκπαίδευσης, της συμβουλευτικής, της διαμεσολάβησης για εύρεση εργασίας, του συντονισμού της δράσης των μικρομεσαίων επαγγελματιών για να αμβλυνθούν οι επιπτώσεις από την επέλαση των πολυεθνικών εμπορικών εταιρειών.
Πρέπει να συντονίσουμε τη δράση μας όλους τους ενεργούς πολίτες, όλη την κοινωνία των πολιτών, τους πολίτες που οραματίζονται και αγωνίζονται για μια σύγχρονη Ελλάδα. Μια Ελλάδα της ευημερίας και της βιώσιμης ανάπτυξης.
Μιας ανάπτυξης που θα θέτει στο επίκεντρο τον άνθρωπο, τα πραγματικά του προβλήματά του και τις πραγματικές του ανάγκες του.
Η προστασία του Περιβάλλοντος είναι υπόθεση όλων μας, είναι η ζωή μας και η ζωή των παιδιών μας. Απαιτείται ενεργής συμμετοχή όλων μας αλλά και συντονισμός ενεργειών όλων των αρμόδιων φορέων για την απαιτούμενη ευαισθητοποίηση.
Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι, σε αυτό το περιβάλλον δεν ζούμε μόνοι μας η φύση, μας το έχει υπενθυμίσει άπειρες φορές και η εκδίκησή της στην μη συμμόρφωσή μας θα είναι καταστροφική.
