Τα μέτρα λιτότητας δεν έδωσαν την απαιτούμενη ώθηση για την αναζωπύρωση της οικονομίας, αλλά και οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν εφάρμοσαν τους όρους που θα έκαναν τη χώρα ανταγωνιστική, αναφέρει σε σημερινό της δημοσίευμα η γερμανική εφημερίδα Handelsblatt, εκτιμώντας ότι η Ελλάδα διολισθαίνει συνεχώς στην ύφεση.
Στην αρχή της νέας χρονιάς ο Έλληνας πρωθυπουργός προσπάθησε να μεταδώσει αισιοδοξία. Στο πρωτοχρονιάτικο μήνυμά του προανήγγειλε ότι το 2016 η Ελλάδα θα αφήσει πίσω της την κρίση και θα βγει από την κηδεμονία των δανειστών.
Βέβαια, την ίδια υπόσχεση έδωσε ο πρωθυπουργός όταν ήταν αρχηγός της αντιπολίτευσης πριν από ένα χρόνο και το ίδιο υποσχέθηκε πριν από αυτόν το 2013 ο τότε συντηρητικός πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς. Βέβαια ο Σαμαράς, είχε κατά μία έννοια δίκιο, εφόσον το δεύτερο τετράμηνο του 2014 η ανάπτυξη επέστρεψε στην χώρα, που μπόρεσε να βγει στις αγορές και να δανειστεί με αποδεκτούς όρους.
«Ανώφελη η συγκρουσιακή πολιτική Τσίπρα-Βαρουφάκη»
Η εκλογική νίκη του συνασπισμού ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ τέλος του περασμένου Ιανουαρίου έπνιξε την όποια ανάκαμψη αποκλείοντας τη χώρα από τις αγορές. «Η κατάσταση στην Ελλάδα είναι κατά πολύ χειρότερη από ό,τι πριν ένα χρόνο» διαπιστώνει ο Χόλγκερ Σμίντινγκ, επικεφαλής οικονομολόγος της τράπεζας Μπέρενμπεργκ στην εφημερίδα Handelsblatt. «Η χώρα έχει υποπέσει σε ένα είδος πολιτικά υποκινούμενης ύφεσης. Ο Αλέξης Τσίπρας και ο τότε υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης με την ανώφελη συγκρουσιακή πολιτική τους έχουν σπείρει τόσο φόβο και έχουν διώξει τόσο κεφάλαιο από τη χώρα που η Ελλάδα πολύ αργά μπορεί πλέον να ανακάμψει από αυτήν την ‘αφαίμαξη’».
Οι Έλληνες πέρασαν επτά δύσκολα χρόνια με απανωτά μέτρα λιτότητας. Παρόλα αυτά το αποτέλεσμα της δημοσιονομικής προσαρμογής είναι εντυπωσιακό. Οι κρατικές δαπάνες μειωθήκαν από 79,4 δις ευρώ το 2009 στα 55,7 δις το 2015. Στο ίδιο διάστημα το κρατικό έλλειμμα συρρικνώθηκε από το 15,4 στο 4,6% του ΑΕΠ. Καμιά άλλη χώρα της ευρωζώνης δεν κατάφερε τέτοια επίδοση.
Αλλά το τίμημα ήταν υψηλό. Η Ελλάδα υπό την πίεση των μέτρων λιτότητας των δανειστών έφτασε σχεδόν στα όρια της εξαθλίωσης. Η οικονομική της επίδοση το 2008 από 233 δις ευρώ έπεσε στα 175, 6 δις ευρώ πέρυσι, υπέστη δηλαδή μείωση της τάξης του 25%. Καμιά άλλη χώρα μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο δεν βίωσε μια τόσο βαθιά και μακράς διάρκειας ύφεση. Μπορεί να συγκριθεί μόνο με την Μεγάλη Ύφεση αρχές της δεκαετίας του 1930 στις ΗΠΑ.
Στραγγαλίστηκε η οικονομία από τα μέτρα λιτότητας
Παράλληλα με την ανεργία αυξάνεται το χρέος. Παρά το κούρεμα το 2012 το ύψος του χρέους είναι συγκριτικά με την οικονομική επίδοση της χώρας υψηλότερο από ποτέ άλλοτε. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπολογίζει ότι φέτος θα φτάσει το 199,7% του ΑΕΠ σε σχέση με το 157%, αμέσως μετά το κούρεμα του 2012. Με το τρίτο πακέτο βοήθειας το χρέος διογκώνεται ακόμη περισσότερο.
Το ποσό που έχει καταβάλει η Ελλάδα για την αποπληρωμή του ισοδυναμεί με το πενταπλάσιο των φορολογικών εισπράξεων της περσινής χρονιάς. Και όμως η Αθήνα δεν μπορεί να ορθοποδήσει σε σύγκριση με άλλες χώρες σε κρίση, όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία. Επικριτές της πολιτικής λιτότητας υποστηρίζουν ότι η στρατηγική διάσωσης της Ελλάδας ήταν μονομερής γιατί επικεντρώθηκε στη δημοσιονομική προσαρμογή χωρίς αναπτυξιακές ωθήσεις. Ακόμη και το ΔΝΤ παραδέχθηκε εσχάτως ότι υποβαθμίσε τον κίνδυνο «στραγγαλισμού» της οικονομίας από τα μέτρα λιτότητας.
Αυτό είναι βέβαια η μισή αλήθεια. Η Ελλάδα διολίσθησε τόσο βαθιά στην ύφεση επειδή οι διάφορες κυβερνήσεις της αντιτάχθηκαν στην εφαρμογή εκείνων των διαρθρωτικών μέτρων, που θα έκαναν την οικονομία της ανταγωνιστική και θα την οδηγούσαν πίσω στο μονοπάτι της ανάπτυξης.
Απαισιόδοξες προοπτικές
Πολλούς από τους όρους που τώρα ο Αλέξης Τσίπρας υπό την πίεση των δανειστών αναγκάζεται να εφαρμόσει, υπήρχαν και στα προηγούμενα προγράμματα. Μόνο που πάντα αναβάλλονταν, γιατί ήταν αντιλαϊκοί. Θα είναι ο Τσίπρας αυτός που θα τους εφαρμόσει; «Πιθανότατα ένα μίνιμουμ των όρων για τους οποίους επιμένουν οι δανειστές», πιστεύει ο Χόλγκερ Σμίντινγκ.
«Η διαδικασία είναι τόσο επώδυνη που δεν εμπνέει εμπιστοσύνη. Και ελλείψει ενός πραγματικά μεταρρυθμιστικού ζήλου η κυβέρνηση συνασπισμού θα έχει μεγάλες δυσκολίες στην εφαρμογή τους». Τα συμπέρασμα του Γερμανού οικονομολόγου ηχεί απαισιόδοξα: «Πραγματική ώθηση για την αναθέρμανση της ελληνικής οικονομίας δεν πρόκειται να έρθει, η χώρα θα παραμείνει καταρχήν καθηλωμένη στο έδαφος».
