Ο πόλεμος στη Συρία προκάλεσε τον μαζικό εκτοπισμό σχεδόν του μισού από τον προπολεμικό πληθυσμό του, περισσότερους από 11 εκατ. ανθρώπους, και τον θάνατο 350.000 έως 500.000 -στην πλειοψηφία τους αμάχων.
Έχουν περάσει πλέον 7 χρόνια από τότε που ξεκίνησε η σύγκρουση στη Συρία, στις 17 Μαρτίου 2011, μετά από μια μαζική διαδήλωση μπροστά στο δικαστήριο της Ντέρα, στο νότιο τμήμα της χώρας. Την ημέρα εκείνη, οι διαδηλωτές εξεγέρθηκαν εναντίον του καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Άσαντ, που βρίσκεται στην εξουσία από το 2000. Στις 18 Μαρτίου, μετά από μια νέα διαδήλωση, η αστυνομία αντιμετώπισε τους πολίτες με σφαίρες .
Από αυτή τη σπίθα, η Συρία εξελίχθηκε σε θέατρο ενός εμφυλίου πολέμου, πρώτα ανάμεσα στους υποστηρικτές και τους αντιπάλους τού καθεστώτος υπέρ και κατά, πριν γίνει πιο περίπλοκη. Σήμερα, η σύγκρουση έχει γίνει ένα δολοφονικό στρατιωτικό, ανθρωπιστικό και διπλωματικό παζλ.
Τι ζημιά προκάλεσε η σύγκρουση;
Από τον Μάρτιο του 2011, έχουν σκοτωθεί 350.000-500.000 άτομα, συμπεριλαμβανομένων πολλών αμάχων. Στη χώρα αυτή, η οποία είχε περίπου 23 εκατομμύρια κατοίκους πριν από τη σύγκρουση, περίπου το ήμισυ του πληθυσμού αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τα σπίτια τους.
«Τα ποσοστά προσδόκιμου ζωής μειώθηκαν περισσότερο από 20 χρόνια και υπάρχει ένα ποσοστό ανεργίας της τάξης του 60%. Το 80% των οικογενειών που ζουν σε συνθήκες φτώχειας, επιβιώνουν εν μέρει από την οικονομική βοήθεια που έρχεται από το εξωτερικό από συγγενείς», εξηγεί ο Τζότζεφ Ντάχερ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Λοζάνης.
Ποια είναι η στρατιωτική κατάσταση;
Σήμερα, το 60% περίπου της συριακής επικράτειας και το 80% του πληθυσμού της βρίσκονται υπό τον έλεγχο του καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Ασαντ. Από το 2014, με την στρατιωτική υποστήριξη της Ρωσίας και του Ιράν, οι κυβερνητικές δυνάμεις έχουν ανακτήσει σταδιακά έδαφος από τα χέρια των ανταρτών, των Κούρδων ή τισισλαμικές ομάδες, όπως το ισλαμικό κράτος ή Ahrar al-Sham.
Στην πόλη της Γκούτα , η Δαμασκός εξαπέλυσε βίαιη επίθεση ενάντια στους ισλαμιστές αντάρτες από τις 18 Φεβρουαρίου. Σύμφωνα με το συριακό Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OSDH), από τις αεροπορικές επιδρομές και Ρα πυρά πυροβολικού σκοτώθηκαν περίπου 1.250 άμαχοι, μεταξύ των οποίων πάνω από 250 παιδιά. Πάνω από 4.800 οι τραυματίες.
Η άλλη θερμή εστία είναι σήμερα η περιοχή Αφρίν, η οποία ελεγχόταν από τους Κούρδους πολιτοφυλακές αλλά πλέον είναι υπό τον έλεγχο της Τουρκίας μετά την στρατιωτική επέμβαση της Άγκυρας.
Ποια είναι η διπλωματική κατάσταση;
Από το 2012, οι δυτικές πρεσβείες έχουν απομακρυνθεί, με αποτέλεσμα να διακοπούν όλες οι μορφές επικοινωνίας.
Ο Νικόλα φαν Ντανιελ Νικόλαος, ένας Ολλανδός ερευνητής που ειδικεύεται στην περιοχή και πρώην πρεσβευτής στο Ιράκ και την Αίγυπτο, σημειώνει ότι «η απόφαση αυτή δικαιολογείται μεν, αλλά και η απομόνωση του καθεστώτος δεν λειτούργησε».
Στη συνέχεια, η εμφάνιση του Ισλαμικού Κράτους το 2013 και οι επιθέσεις επικεντρώθηκαν στην προσοχή των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. «Η σταθερότητα στην περιοχή έχει γίνει η κύρια προτεραιότητα», λέει ο Πολ Έντε, ο οποίος έγραψε διατριβή για την αντίδραση της Ευρώπης στη συριακή κρίση.
Τι προοπτικές υπάρχουν;
Το μεγάλο ερώτημα είναι το πώς θα επηρεάσουν τις εξελίξεις οι αμερικανό-βρετανό-γαλλικές επιχειρήσεις και τι διάρκεια θα έχουν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν διαδοχικές αποτυχίες από το 2001 με το Αφγανιστάν και το Ιράκ, αλλά και μια οικονομική κρίση και διαμαρτυρίες που αυξάνονται», λέει ο Τζοτζεφ Ντάχερ.
Στην πραγματικότητα, η μεγάλη διεθνής δύναμη σήμερα στη Συρία εκπροσωπείται από τη Ρωσία. Με στρατιωτική παρέμβαση στα τέλη του 2015, η Μόσχα, υποστήριξε ένθερμα το καθεστώς της Δαμασκού και οδήγησε τις δυνάμεις του Άσαντ στη νίκη στο Χαλέπι και τη Ράκα.
Σήμερα, η Δαμασκός υποστηρίζεται επίσης σε μεγάλο βαθμό από το Ιράν, ενώ η συριακή αντιπολίτευση δεν μπόρεσε να ενωθεί.
Τι μπορεί να λεχθεί για την μεταπολεμική περίοδο; Το κόστος της ανασυγκρότησης εκτιμάται σε περίπου 350 δισ. δολάρια. Και αυτό αν, μετά από ένα θαύμα, ο πόλεμος στη Συρία σταματήσει κατά τη διάρκεια του 8ου έτους.
