Συνεχίζονται οι αντιδράσεις τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, για την προκλητική κίνηση της νέας προέδρου της Βόρειας Μακεδονίας Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα να αποκαλέσει τη χώρα της σαν «Μακεδονία» σε ειδική συνεδρίαση της Βουλής.
Αξίζει να σημειωθεί ότι παρά το γεγονός ότι στο κείμενο του όρκου, το οποίο απήγγειλε ο πρόεδρος της απερχόμενης Βουλής, Γιόβαν Μίτρεσκι, καλώντας την Σιλιάνοφσκα να το επαναλάβει, η χώρα αναφερόταν ως «Βόρεια Μακεδονία». Να σημειωθεί ότι η συμφωνία προβλέπει την αλλαγή του συνταγματικού ονόματος Δημοκρατία της Μακεδονίας και την κατάργηση του προσωρινού ονόματος πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας σε Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας ή απλώς Βόρεια Μακεδονία έναντι όλων και για εσωτερική χρήση (erga omnes).
Η Συμφωνία των Πρεσπών, που αντικατέστησε την Ενδιάμεση Συμφωνία του 1995, υπεγράφη στις 17 Ιουνίου 2018 σε τελετή που πραγματοποιήθηκε στο συνοριακό χωριό Ψαράδες στη Λίμνη της Μεγάλης Πρέσπας, από τους δύο Υπουργούς Εξωτερικών Νικολά Ντιμιτρόφ και Νίκο Κοτζιά ενώπιον των Πρωθυπουργών Ζόραν Ζάεφ και Αλέξη Τσίπρα. Στην τελετή παρευρέθηκαν μεταξύ άλλων ο ειδικός απεσταλμένος των Ηνωμένων Εθνών Μάθιου Νίμιτς, η βοηθός του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Ρόζμαρι Ντι Κάρλο, η Ύπατη Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας Φεντερίκα Μογκερίνι και ο Ευρωπαίος Επίτροπος Περιφερειακής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης Γιοχάνες Χάν.
Στις 25 Ιανουαρίου 2019, η Βουλή των Ελλήνων ενέκρινε τη Συμφωνία των Πρεσπών με 153 ψήφους υπέρ και 146 κατά και 1 παρόντα. Υπέρ της συμφωνίας ψήφισαν οι 145 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, οι ανεξάρτητοι βουλευτές Έλενα Κουντουρά, Κατερίνα Παπακώστα, Σταύρος Θεοδωράκης, Σπύρος Δανέλλης, Γιώργος Μαυρωτάς, Σπύρος Λυκούδης, Θανάσης Θεοχαρόπουλος και ο Θανάσης Παπαχριστόπουλος από τους ΑΝΕΛ. Σύντομα μετά την επικύρωση ο Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Κατρούγκαλος υπέγραψε το νόμο που θέτει σε ισχύ τη Συμφωνία των Πρεσπών.
Εκδόθηκε στη Εφημερίδα της Κυβερνήσεως την επόμενη μέρα, μετά και την υπογραφή του από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο, και αποτελεί επίσημα νόμο του κράτους υπ’αριθμόν 4588/2019. Ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας με ανάρτηση στο Facebook έγραψε πως «Η Βόρεια Μακεδονία που σήμερα γεννήθηκε, θα είναι μια φίλη χώρα. Σύμμαχος και συμπαραστάτης της Ελλάδας στις προσπάθειές της για την ασφάλεια, τη σταθερότητα και τη συνανάπτυξη στη περιοχή».
Οι βασικές διατάξεις της συμφωνίας των Πρεσπών:
- Η συμφωνία προβλέπει την αλλαγή του συνταγματικού ονόματος Δημοκρατία της Μακεδονίας και την κατάργηση του προσωρινού ονόματος πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας σε Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας ή απλώς Βόρεια Μακεδονία έναντι όλων και για εσωτερική χρήση (erga omnes).
- Η ιθαγένεια της χώρας ορίζεται ως μακεδονική/πολίτης της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας, χωρίς να αναγνωρίζεται εθνότητα.
- Η συμφωνία περιλαμβάνει την αναγνώριση της «Μακεδονικής γλώσσας», σημειώνοντας πως ανήκει στην οικογένεια των νότιων σλαβικών γλωσσών.
- Η Βόρεια Μακεδονία υποχρεούται να αλλάξει το Σύνταγμά της και να ενημερώσει όλα τα κράτη και τους Διεθνείς Οργανισμούς που την αναγνωρίζουν ως Μακεδονία ή ως πΓΔΜ, να προχωρήσουν στην οριστική επίσημη μετονομασία της με το νέο όνομα. Η Βόρεια Μακεδονία υποχρεούται, επίσης, να αλλάξει κάθε έγγραφο και ονομασία θεσμών που αναφέρεται σε «Δημοκρατία της Μακεδονίας» και «Μακεδονία» εντός 5 ετών από την θέση σε ισχύ της Συμφωνίας.
- Η ISO συντομογραφία της Βόρειας Μακεδονίας θα παραμείνει MK και MKD, ενώ αλλαγή θα επέλθει στις πινακίδες των αυτοκινήτων με τη συντομογραφία NM ή NMK να αντικαθιστά τη σημερινή MK.
- Με τη συμφωνία αναγνωρίζεται η ελληνικότητα της Αρχαίας Μακεδονίας. Πιο συγκεκριμένα, το άρθρο 7 αναφέρει πως οι δύο χώρες αναγνωρίζουν πως έννοιες «Μακεδονία» και «Μακεδόνας» αναφέρονται σε διαφορετικό ιστορικό πλαίσιο και πολιτισμική κληρονομιά. Όταν αναφορά γίνεται στην Ελλάδα, αυτοί οι όροι σημαίνουν την περιοχή και τον πληθυσμό στην περιοχής της Βόρειας Ελλάδας, καθώς και στον Ελληνικό πολιτισμό, ιστορία και κουλτούρα αυτής της περιοχής από την αρχαιότητα έως σήμερα. Όταν αναφορά γίνεται στη Βόρεια Μακεδονία, αυτοί οι όροι αναφέρονται στην επικράτεια, γλώσσα και τους ανθρώπους, με τη δική τους διακριτή ιστορία και κουλτούρα.
- Η Βόρεια Μακεδονία υποχρεούται εντός 6 μηνών να απαλείψει κάθε ανακρίβεια στα μνημεία που υπάρχουν στην επικράτειά της, δηλώνοντας στην επιγραφή τους την ελληνική τους ιστορικότητα και το σκοπό ανέγερσής τους ως ένδειξη φιλίας των δύο λαών.
- Επιπλέον, η Βόρεια Μακεδονία οφείλει να καταργήσει από κάθε απεικόνιση το σύμβολο του Ήλιου της Βεργίνας, αναγνωρίζοντας το αποκλειστικό δικαίωμα χρήσης του από την Ελλάδα.
- Δημιουργείται, επίσης, επιτροπή που θα αξιολογήσει τα σχολικά βιβλία και τους χάρτες και στις δύο χώρες ώστε να αφαιρεθεί αλυτρωτικό περιεχόμενο και να ευθυγραμμιστούν με τα πρότυπα της UNESCO και του Συμβουλίου της Ευρώπης.
- Η Ελλάδα οφείλει να αποδεχτεί την είσοδο της Βόρεια Μακεδονίας στον Οργανισμό Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ) και να μην εμποδίσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Βόρειας Μακεδονίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση λόγω του ονόματος.
- Η Ελλάδα διατηρεί, ωστόσο, το δικαίωμα ένστασης και βέτο στην ενταξιακή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ σε περίπτωση που παραβιάζει τη Συμφωνία των Πρεσπών ή/και δεν προχωρά ικανοποιητικά στην αλλαγή της εσωτερικής ονομασίας της χώρας σε θεσμούς και έγγραφα.
- Στη συμφωνία αναφέρεται επίσης ότι το κοινό σύνορο των δύο χωρών είναι διαρκές και απαραβίαστο διεθνές σύνορο.
- Οι δύο χώρες δεσμεύονται να μην προβαίνουν σε αλυτρωτικές δηλώσεις και να διορθώνουν τυχόν λάθη στην αναγραφή και αναφορά της Βόρειας Μακεδονίας.
- Τυχόν διαφορές θα επιλύονται με διμερή συνεννόηση, διαμεσολάβηση του ΟΗΕ ή με προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο.
Σημειωτέων η Συμφωνία των Πρεσπών δεν μπορεί να αντικατασταθεί από κάποια άλλη συμφωνία ή συνθήκη και δεν μπορεί να ανακληθεί. Οι δε διατάξεις της είναι νομικά δεσμευτικές και για τα δύο μέρη από άποψη Διεθνούς Δικαίου και παραμένει σε ισχύ επ’ αόριστον.
