Με δηλώσεις καταδίκης «υποδέχθηκε» η διεθνής κοινότητα την απόφαση του Τούρκου προέδρου να μετατρέψει σε τζαμί την Αγία Σοφία, με την UNESCO να ανακοινώνει ότι η Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς θα αξιολογήσει εκ νέου το καθεστώς της.
«Είναι λυπηρό που η απόφαση της Τουρκίας δεν ήταν αντικείμενο διαλόγου, ούτε υπήρξε κάποια γνωστοποίηση νωρίτερα» ανέφερε η Εκπαιδευτική, Επιστημονική και Επιμορφωτική Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών, σε ανακοίνωσή της.
Η διευθύντρια της UNESCO, Οντρεΐ Αζουλέ, κάλεσε τις τουρκικές αρχές «να ξεκινήσουν χωρίς καθυστέρηση διάλογο προκειμένου να αποφευχθεί η οπισθοχώρηση από την παγκόσμια αξία αυτής της σπάνιας κληρονομιάς».
Το χρονικό των τουρκικών αποφάσεων
Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υπέγραψε χθες το διάταγμα με το οποίο η Αγία Σοφία θα ανοίξει ως τζαμί για τη μουσουλμανική λατρεία. «Αποφασίστηκε ότι η Αγία Σοφία θα τεθεί υπό την εποπτεία της Ντιγιανέτ (Αρχή Θρησκευτικών Υποθέσεων) και θα ξανανοίξει για προσευχή» ανέφερε ο Ερντογάν σε ανακοίνωση που αναρτήθηκε και στο Τwitter.
Ayasofya’nın dirilişi… pic.twitter.com/V3gy2y8Wki
— Recep Tayyip Erdoğan (@RTErdogan) July 10, 2020
Νωρίτερα, το τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας, το κορυφαίο διοικητικό δικαστήριο της Τουρκίας, είχε ανακοινώσει πως ακύρωσε το κυβερνητικό διάταγμα του 1934, με το οποίο μετατράπηκε σε μουσείο η Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης, αποφασίζοντας ότι είναι παράνομο και ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για τη μετατροπή του μνημείου σε τζαμί, παρά τις διεθνείς προειδοποιήσεις εναντίον μιας τέτοιας ενέργειας.
Το Συμβούλιο της Επικρατείας αποδέχθηκε σχετικό αίτημα που είχαν καταθέσει ενώσεις και ακύρωσε την κυβερνητική απόφαση του 1934, μετέδωσε το κρατικό τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Ανατολή. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε προτείνει τη μετατροπή σε τζαμί της Αγίας Σοφίας, η οποία έχει καθεστώς μουσείου και περιλαμβάνεται στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Όπως ανακοίνωσε χθες ο Τούρκος πρόεδρος η πρώτη μουσουλμανική προσευχή στην Αγία Σοφία, θα πραγματοποιηθεί σε δυο εβδομάδες από σήμερα, την Παρασκευή 24 Ιουλίου. Η Τουρκία ασκεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα με τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, είπε, σημειώνοντας πως το «τζαμί της Αγίας Σοφίας» θα είναι ανοιχτό σε όλους τους μουσουλμάνους, τους χριστιανούς, σε όλους τους ξένους.
Ε.Ε.: «Λυπηρή» απόφαση
«Λυπηρή» χαρακτήρισε την απόφαση για την Αγία Σοφία ο ύπατος εκπρόσωπος Εξωτερικής Πολιτικής της Ε.Ε., Ζοζέπ Μπορέλ, με ανακοίνωσή του.
Όπως ανέφερε, «η Αγία Σοφία έχει ισχυρή συμβολική, ιστορική και παγκόσμια αξία. Η Τουρκία έχει αναπτύξει μια παράδοση πολιτιστικής διατήρησης, καθώς και αναγνωρισμένη παράδοση πνευματικής και πολιτιστικής ανοικτότητας».
«Απογοήτευση» εκφράζει η Ουάσιγκτον
«Aπογοητευμένη» για την απόφαση των αρχών της Τουρκίας, δήλωσε η Ουάσιγκτον προτρέποντάς τις να εγγυηθούν ίση πρόσβαση σε όλους τους επισκέπτες της βασιλικής, που μέχρι χθες αποτελούσε μουσείο.
«Μας απογοητεύει η απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης να αλλάξει το καθεστώς της Αγίας Σοφίας», ανέφερε η εκπρόσωπος Τύπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Μόργκαν Ορτέιγκους. «Αντιλαμβανόμαστε ότι η τουρκική κυβέρνηση παραμένει δεσμευμένη να εγγυάται την πρόσβαση στην Αγία Σοφία σε όλους τους επισκέπτες και ανυπομονούμε να ακούσουμε τα σχέδιά της για τη διαχείριση της Αγίας Σοφίας κατά τρόπο ώστε να παραμείνει προσβάσιμη στους πάντες», πρόσθεσε.
Υπενθυμίζεται πως ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, Μάικ Πομπέο, τόνισε την περασμένη εβδομάδα ότι το καθεστώς του μουσείου της Αγίας Σοφίας αποτελούσε «υπόδειγμα» της δέσμευσης της κυβέρνησης της Τουρκίας «να σεβαστεί τις θρησκευτικές παραδόσεις και την ποικιλόμορφη ιστορία» της χώρας και ότι οποιαδήποτε μετατροπή του θα «αμαύρωνε την κληρονομιά» αυτού του «εμβληματικού μνημείου».
Γαλλία: Θλίψη για την απόφαση της Τουρκίας
Την θλίψη του για την απόφαση της Τουρκίας να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί εξέφρασε και το Παρίσι. «Η Γαλλία θλίβεται για την απόφαση του τουρκικού Συμβουλίου της Επικρατείας να τροποποιηθεί το καθεστώς της Αγίας Σοφίας και το διάταγμα του προέδρου [της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ] Ερντογάν με το οποίο υπήχθη στη δικαιοδοσία της διεύθυνσης θρησκευτικών υποθέσεων. Οι αποφάσεις αυτές θέτουν υπό αμφισβήτηση μια από τις πιο συμβολικές ενέργειες της σύγχρονης και λαϊκής Τουρκίας», ανέφερε σε ανακοίνωσή του ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Ιβ Λεντριάν.
«Η ακεραιότητα αυτού του θρησκευτικού, αρχιτεκτονικού και ιστορικού κοσμήματος, συμβόλου της ανεξιθρησκίας, της ανεκτικότητας και της ποικιλομορφίας, το οποίο έχει περιληφθεί στον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO, πρέπει να προφυλαχθεί», πρόσθεσε ο επικεφαλής της γαλλικής διπλωματίας.
Βερολίνο: Λυπηρό γεγονός
Στη Γερμανία, ο εντεταλμένος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης για θρησκευτικά ζητήματα Μάρκους Γκρίμπελ δήλωσε ότι είναι «πολύ λυπηρό το γεγονός ότι η Αγία Σοφία διατίθεται αποκλειστικά σε μία θρησκεία για την τέλεση προσευχής» και επισήμανε ότι το μνημείο «έχει μία ιδιαίτερη ιστορική σημασία, τόσο για τον Χριστιανισμό όσο και για το Ισλάμ».
Την διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία λόγω (και) της εξέλιξης σχετικά με την Αγία Σοφία ζήτησε ο αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας των βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών (CSU) Φλόριαν Χαν: «Η χρήση της Αγίας Σοφίας ως τζαμιού συμβολίζει την αυξανόμενη αποξένωση μεταξύ της Ε.Ε. και της Τουρκίας υπό τον Ερντογάν. Μόνο μία συνέπεια μπορεί να υπάρξει: οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία πρέπει να σταματήσουν. Δεν είναι πλέον παρά μία φάρσα», έγραψε ο κ. Χαν σε ανάρτηση στον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter.
Αυστρία: Η Τουρκία απομακρύνεται από την Ευρώπη
Αλλά και ο Αυστριακός υπουργός Εξωτερικών Αλεξάντερ Σάλενμπεργκ επέκρινε έντονα την απόφαση της Τουρκίας τονίζοντας ότι με αυτή την κίνηση η Άγκυρα αποξενώνεται από την Ευρώπη.
«Λυπούμαστε βαθιά για τη σημερινή απόφαση της Τουρκίας να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί και δεν μπορούμε να την κατανοήσουμε! Η κατάργηση του καθεστώτος μουσείου που την καταστούσε προσβάσιμη σε όλους τους πολιτισμούς και τις θρησκείες είναι ένα ακόμη βήμα μακριά από την Ευρώπη», ανέφερε ο Αυστριακός ΥΠΕΞ.
