Προτού τις πετάξουμε στον σκουπιδοτενεκέ της ιστορίας, στην κατηγορία των «επίτιμων τσιγκούνηδων», ας εξετάσουμε την κατάσταση των τεσσάρων ή πέντε χωρών που αποκαλούνται «εγκρατείς».
του Alain Frachon
Οι χώρες αυτές αρνούνται να βοηθήσουν τους γείτονές τους στον Νότο, που επλήγησαν περισσότερο από την επιδημία. «Εγκρατείς»; Μάλλον εγωιστές. Οι Αυστριακοί, οι Δανοί, οι Ολλανδοί, οι Σουηδοί και οι άλλοι Βόρειοι είναι σπαγγοραμμένοι και άκαρδοι; Δεν είναι τόσο απλό.
Η πρόταση του Βερολίνου, του Παρισιού και της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αποτελεί ένα ομοσπονδιακό άλμα. Ένα δάνειο στο όνομα των «27», που θα επιστραφεί από τους «27», ακόμη κι από εκείνους που δεν θα επωφεληθούν άμεσα από το ταμείο. Μια μεταβίβαση πόρων. Οι πιο εύποροι θα βοηθήσουν τους πιο φτωχούς.
Η ΕΕ θέτει στη διάθεση των μελών της, και κυρίως εκείνων που πλήττονται περισσότερο από την οικονομική και κοινωνική κρίση, ποσά που οι χώρες αυτές δεν θα μπορούσαν να συγκεντρώσουν μόνες τους. Η ιστορία θα γράψει ότι η Γερμανία ήταν πιστή σε αυτό το κρίσιμο ραντεβού για την ευρωπαϊκή περιπέτεια.
Οι τέσσερις «εγκρατείς» είπαν στην αρχή όχι. Σήμερα διστάζουν, συμφωνούν με ένα συλλογικό δάνειο, που δεν θα περιλαμβάνει όμως επιχορηγήσεις. Ας μην αυταπατώμαστε: οι «εγκρατείς» είναι καλοί Ευρωπαίοι. Σέβονται τους δημοσιονομικούς κανόνες, κάτι που δεν τους εμποδίζει να διαθέτουν ένα λειτουργικό κοινωνικό κράτος που χρηματοδοτείται από φόρους και όχι από χρέος. Οι οικονομίες τους είναι ανταγωνιστικές. Και η ανάπτυξη που σημειώνουν είναι συχνά μεγαλύτερη από τον μέσο όρο των «27» – σαν να υπάρχει μια σχέση ανάμεσα στο μικρό βάρος του δημόσιου χρέους μιας χώρας και τον οικονομικό της δυναμισμό.
Κάποιες στιγμές υπήρξαν γενναιόδωροι, όπως η Αυστρία με τους πρόσφυγες στη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων. Οι Σκανδιναβοί και οι Ολλανδοί σέβονται τις ατομικές ελευθερίες περισσότερο από τους Γάλλους. Στην ενσάρκωση του περίφημου ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου, δηλαδή, βρίσκονται πολύ μπροστά από τους Νότιους. Στο ταμείο ανάκαμψης, όμως, έχουν άδικο. Δεν αντιλαμβάνονται το διακύβευμα και στρέφονται κατά του συμφέροντός τους. Και δεν καταλαβαίνουν γιατί εγκαταλείφθηκαν από τη Γερμανία.
Γιατί η Αγγελα Μέρκελ συντάχθηκε με τις γαλλικές θέσεις; Επειδή κατάλαβε ότι η συνοχή της ΕΕ απειλείται από ένα ρήγμα Βορρά-Νότου που θα θέσει το ευρώ, και ολόκληρο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, σε κίνδυνο. Το ρήγμα αυτό μεγάλωσε λόγω του γεγονότος ότι τρεις από τις μεγάλες χώρες της νότιας Ευρώπης – η Ισπανία, η Γαλλία και η Ιταλία – επλήγησαν περισσότερο από την Covid-19. Οι χώρες αυτές είναι και μεταξύ των πιο χρεωμένων, κάτι που περιορίζει τη δυνατότητα ανάκαμψής τους με δημόσιες επενδύσεις.
Οι πραγματικοί οπαδοί του Κέινς βρίσκονται στον Βορρά, μεταξύ των «εγκρατών»: έλεγξαν το χρέος τους και διαθέτουν σήμερα, που το έχουν ανάγκη, μια δύναμη ανάκαμψης ανώτερη σε σχέση με τους Νότιους. Μαζί με τη Γερμανία, θα ανακάμψουν ταχύτερα από τον ευρωπαϊκό Νότο. Εξ ου και η ανάγκη επιδοτήσεων προς τις μεσογειακές χώρες. Αυτό λέγεται αλληλεγγύη και είναι απαραίτητη για να αποτραπεί μια ασύμμετρη ανάκαμψη ανάμεσα στον Βορρά και τον Νότο.
Αν το σχέδιο του Βερολίνου, του Παρισιού και των Βρυξελλών εγκριθεί από το σύνολο των μελών της ΕΕ, τα 750 δισεκατομμύρια ευρώ του ευρωπαϊκού δανείου θα προστεθούν στα 540 δισεκατομμύρια που έχουν ήδη δρομολογήσει οι «27» και στο ένα τρισεκατομμύριο νομισματικού πλούτου που οφείλεται στην ΕΚΤ.
Ανύπαρκτη μπροστά στην υγειονομική κρίση, η ΕΕ δείχνει τη δύναμή της απέναντι στις οικονομικές συνέπειες αυτής της κρίσης. Και αυτό είναι καλό για το ηθικό μας που, όπως όλοι γνωρίζουν, συμβάλλει αποφασιστικά στην υγεία της οικονομίας.
(*) O Αλέν Φρασόν είναι αρθρογράφος της Monde
Πηγές: ΑΜΠΕ, Le Monde
